U steunt de heemkundekring door lid of vriend te worden.
Iedere eerste maandag- en woensdagochtend van de maand van 10 tot 12 uur kunt u ons bezoeken in het heemhuis.

Tomakker

Uit DeurneWiki, de historische encyclopedie voor groot-Deurne.
(Doorverwezen vanaf Thomacker)
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

De Tomakker was een akkernaam in Vlierden die voor het eerst vermeld werd in 1433.


Naam[bewerken | brontekst bewerken]

Een gebruikelijke naamsverklaring voor namen als tomme, tombe en tommel is die van ‘grafheuvel’. De naamkundige H.J. Moerman verwijst in zijn Nederlandse plaatsnamen expliciet naar voorbeelden in Zuid-Limburg, zoals Tommele (1294) bij Sittard en De Thomme of Tombe, hoeve te Jabeek.[1] Rentenaar verwijst naar het Latijnse tumba in de betekenis van ‘heidense grafheuvel’.[2]

Voor Friese plaatsnamen wordt door Moerman echter verwezen naar een studie die aangeeft dat ook de algemene betekenis van ‘heuveltje’ mogelijk is.[3] Dat sluit aan bij de vertaling van het latijnse tumulus in de betekenis van ‘berg, heuvel’, afgeleid van tumeo (‘ik zwel’). Dat op zijn beurt is afgeleid van het proto-indo-Europese *tum, ‘zwellen’.[4] Een dergelijke verklaring wordt voor een hoeve 'De Tombe' in het zuidlimburgse Jabeek vermoed.[5] We kunnen derhalve concluderen dat een algemene betekenis van ‘heuvelachtig’ voor De Tombe zeker niet uitgesloten is.

Vlierden[bewerken | brontekst bewerken]

De Tomakker in Vlierden werd gelocaliseerd dicht bij de middeleeuwse kapel, waar bij een archeologische veldverkenning overigens wand- en randfragmenten uit de 8e tot 12e eeuw gevonden werden. Dit aardewerk dateert derhalve uit de periode lang ná een eventueel prehistorische grafveld. Het toponiem Tomakker, Tommel, Tommenakker enz. wordt vóór 1500 ook aangetroffen in Veghel, Tongelre, Nuenen en Sint-Oedenrode.[6]

De vermelding van het toponiem:

  • den Langhen Tommenacker (1379)[7]
  • een stuc lants geheiten den Tomacker (1433)
  • een stuc lants geheiten den Tomacker tot Vlierden gelegen (1446)
  • eenen acker genaemt den Tomacker 1½ lopense (1644).
  • maatboek nr. 1020: item een stuck lants onder Vlierden gelegen genaempt den Tomacker 18 roeden 12 voeten (1653)
  • den Tomacker groot ontrent 1½ lopense (cijnsboek heer van Helmond 1690-1783)
  • de helfte van een parceel teullant alhier op de Tomackers, betaelende sijne lasten te Deurne, groot in 't geheel ½ lopense (1762)
  • een halve lopense teullant alhier op den Tomackers (1762)
  • lant den Tomacker 2 lopense (1767)
  • eenen acker teullant genaemt den Tomacker gelegen in de Wegen agter de Capel 2 lopense
  • een acker teulland genaemd den Tomacker groot circa 1½ lopense, gevende Deurnese lasten (1771)
  • den Tomacker 1 lopense 28 roeden en den Tomacker 24 roeden(1772 en 1773)
  • ackerland genaamd den Tomacker 41 roeden (1773)
  • een parceel accerland genaamd den Tomacker, gelegen alhier in de Weegd, 2 lopense (1775)
  • den Tomacker groot 1 lopense 17 roeden
  • acker genaamd Tomacker of Denneman (1790)
  • land den Tomacker 1 lopense 19 roeden maatboek nr. 430 (1796)
Bronnen, noten en/of referenties
  1. Moerman, 1956, 235-236
  2. Namen en Naamkunde in Nederland en elders, via www.meertens.knaw.nl
  3. Moerman, 1956, 235-236
  4. https://en.wiktionary.org/wiki/tumeo#Latin
  5. Keunen, L.J., 2016. Kasteel Etzenrade & Hoeve De Tombe te Jabeek, gemeente Onderbanken; een bureau- en inventariserend veldonderzoek. RAAP, Weesp.
  6. Henk Beijers en Geert-Jan van Bussel - Van d'n Aabeemd tot de Zwijnsput Helmond 1996 blz. 272
  7. Deze vroegste vermelding is gevonden in een schrift met aantekeningen uit de Bossche schepenprotocollen (inv.nr. 1178 fol. 98 vs), die door F. Smulders in de 20e eeuw gemaakt werden over Eindhoven en omstreken. In deze aantekening wordt als plaats Doerne (Deurne) vermeld, samen met twee andere toponiemen, namelijk een stuk land genaamd Wecscot en een weiland genaamd Cattenrijt.