Bewerken van Peelland

'''Peelland''' is de benaming voor het zuid-oostelijk deel van de provincie Noord-Brabant, waarin de [[gemeente Deurne]] ligt. De naam is afgeleid van de naam van een hoogveengebied dat de oostelijke grens van de streek vormt, de [[Peel]]. 


<br>Het '''Kwartier van Peelland''' is tevens de benaming voor één van de vier kwartieren van de voormalige [[Meierij van 's-Hertogenbosch]], die in de zestiende en zeventiende eeuw weer een onderdeel van het [[hertogdom Brabant]] vormde. De andere drie kwartieren van deze meierij waren ''Kwartier van Kempenland'', ''Kwartier van Maasland'' en ''Kwartier van Oisterwijk'' met ieder hun eigen kwartierschout en andere fucntionarissen. De bestuurlijke hoofdplaats van Peelland was in de Middeleeuwen de plaats Sint-Oedenrode, dat haar positie mogelijk ontleende aan haar voormalige functie van hoofdzetel voor het Graafschap Rode. Het graafschap Rode is volgens historicus Martien van Asseldonk mogelijk de voorloper van het kwartier Peelland. 

Het "Kwartier van Peelland" bestond uit de heerlijkheden: 
<br>Asten, Beek en Donk, [[Heerlijkheid Deurne|'''Deurne''']], Geldrop, Heeze, Helmond, Kranendonk, Leende en Zesgehuchten, Liempde, Lieshout, [[Heerlijkheid Liessel|'''Liessel''']], Mierlo, Sterksel, Stiphout en Croy en [[Heerlijkheid Vlierden|'''Vlierden''']].
<br>en navolgende statendorpen:
<br>Aarle, Bakel, Breugel, Erp, Lierop, Nederwetten, Nuenen-Gerwen, St-Oederode, Schijndel, Someren, Son, Tongelre en Veghel.

<br>Later verschoof de geografische aanduiding van Peelland ietwat naar het zuidoosten van Brabant. De bestuurlijke rol van het kwartier werd overgenomen door Helmond, nu één van de belangrijkste plaatsen in Peelland en de huidige "hoofdstad van de Peel".

<br>Peelland moet niet verward worden met de Peel, een naam voor het hoogveengebied. In het dagelijks spraakgebruik wordt de streek ook wel eens aangeduid met ''Peel'', doch dit is feitelijk incorrect.

==De Kwartiervergaderingen en de verslaglegging==
De kwartiersvergaderingen werden in de beginfase altijd uitgeschreven door de [[kwartierschout]]  en via een [[Gemeentebode|bode]] werden uitnodigingen bezorgd in de diverse plaatsen. De griffier zorgde voor het vastleggen van de belangrijkste zaken die ter vergadering werden ingebracht. De slotformule luidde meestal "...aldus gedaen geproponeert (=voorgesteld) ende geresolveert (= besloten) ten daege maende ende jaere voers[creven]...", ondertekend door de griffier.

Uit ieder statendorp of heerlijkheid moest een afgevaardigde aanwezig zijn bij de vergaderring van het kwartier. De afgevaardigde mocht een vervanger aanwijzen, maar dat moest wel iemand zijn die onder ede stond, zoals een secretaris of borgemeester. De jaarlijkse vergoeding voor de afgevaardigde bedroeg volgens het reglement van 1694 voor ieder dorp 25 gulden. Meestal werd er in Helmond vergaderd, soms ook in Aarle-Rixtel. In maart 1666 werd er "overmits dese troubele tijden binnen de stadt 's-Hertogenbossch ten huijse van Hendrick van Berchem'' vergaderd.

==Enkele opmerkelijke zaken==
Op 8 maart 1668, dus vier jaar eerder dan wat landelijk als het ''[[rampjaar 1672]]'' bekend staat, kwamen enkele vertegenwoordigers van het kwartier van Peelland met de hoofdschout van Den Bosch bijeen in Helmond. Ze bespraken de rampzalige toestand in het kwartier Peelland, er was namelijk massale veesterfte, door het aanhoudende hoog water was veel hooi bedorven, door de daarop volgende droogte en hagelbuien was ook nog eens de oogst grotendeels verloren gegaan. Voeg daar nog bij dat met zowel Franse als Staatse troepen had moeten inkwartieren. 

In mei 1668 hielden zich [[wolf|wolven]] op in de omgeving van Helmond, Aarle en Beek, die schade aanrichtten bij het vee. Op 29 mei werd besloten tot een ''generaele wolffsjacht'' om die dieren te verjagen en, zo mogelijk, te doden, waarbij ook de andere kwartieren en het land van Ravenstein betrokken werden

{|class="wikitable"
!colspan=3|Deurnese en Vlierdense afgevaardigden bij de vergaderingen van kwartier Peelland 
|-
!Datum
!Deurne
!Vlierden
|-
|12 maart 1663||Philips Claessen, schepen||Willem Hendricx, borgemeester
|-
|2 mei 1663||Michiel Hendrick Goloffs, president||Jan Hendricx, borgemeester
|-
|15 oktober 1664||Johan van Gemert, drossaard||Wilbert Adriaens, borgemeester
|-
|5 januari 1665||Johan van Gemert, drossaard||Otto de Visschere, gecommitteerd
|-
|10 maart 1665||Jan van Gemert, drossaard||Peter Andriessen
|-
|4 mei 1665||Johan van Gemert, drossaard, en mr. Laureijns, gecommitteerde||Otto de Visscher, Aerdt Marcelis en Andries Goorts, gecommitteerden
|-
|22 maart 1666||de drossaard en president||Jan Hagemans, schepen
|-
|29 mei 1666||Michiel Hendrick Goloffs, president, en Jacob Goorts, schepen
|-
|18 april 1667||Michiel Hendrick Goloffs||Peter Tijssen, borgemeester
|-
|14 mei 1667||Michiel Hendrick Goloffs||
|-
|29 mei 1668||Michiel Hendrick Golooffs, president||
|-
|17 maart 1669||Michiel Hendrick Goloffs, president||
|-
|3 april 1669||Michiel Hendrick Goloffs||
|-
|9 juni 1670||Hendrick van Winterlroij, drossaard||Peter Joosten, borgemeester
|-
|21 juni 1670||baron Van Leefdael, heer van Deurne, en drossaard Wintelroij||Peter Joosten, borgemeester
|-
|6 september 1670||Hendrick Wintelroij, droassaard||Peter Joosten, borgemeester
|-
|28 oktober 1671||jonker Winterroij, drossaard||Joannes Roeffs, secretaris, Frans Willems, borgemeester
|-
|27 april 1672||jonker Van Winteroeij, drossaard||
|-
|9 mei 1672||jonker Winterroeij||
|-
|14 april 1694||[[Louis Caesteker]], drost||[[Jan Vervordeldonck (circa 1665-circa 1727)|Jan Vervoorendonck]], borgemeester
|-
|13 juli 1801||[[Eimericus Goossens (1765-1850)|Eijmert Hendrik Goossens]]||[[Petrus van Leijsel (1770-1841)|P. Fransen]]
|-
|12 juli 1802||Eijmert Hendrik Goossens en [[Wilhelmus de Veth (1762-1833)|Willem de Veth]]||P. Fransen, president, en [[Antonie Ramaer (1741-1822)|A. Ramaer]], secretaris
|-
|31 mei 1803||[[Hendrik Aarts]]||[[Joannes Goossens (1760-1810)|Johannes Goossens]] en A. Ramaer, secretaris
|-
|11 juli 1803||[[Wilhelmus van de Mortel (1760-1808)|Willem Antony van de Mortel]], lid van ’t gemeentebestuur||Johs. Goossens, president, en A. Ramaer, secretaris
|-
|3 oktober 1803||[[Franciscus Verbeek (1752-1812)|Francis Verbeek]], lid van ’t gemeentebestuur, en [[Gerrit van Riet (1776-1850)|G. van Riet]], secretaris||[[Josephus van Tilburg (1746-1820)|Joseph van Tilburg]], schepen
|-
|2 januari 1804||Hendrik Aarts en Gerrit van Riet, secretaris||Johannes Goossens, president, en A. Ramaer, secretaris
|-
|9 juli 1804||Hendrik Aarts||Johannes Goossens, president, en Antony Ramaer, secretaris
|-
|8 juli 1805||[[Adrianus Corstens (1769-1843)|Adriaan Corstens]] en G. van Riet secretaris||Johannes Goossens, president, en A. Ramaer, secretaris
|-
|14 juli 1806||A. Corstiaans, president||[[Theodorus Sangers (1752-1817)|Th.J. Sengers]], schout
|-
|13 juli 1807||Adriaan Corstiaans||Theodorus Zengers, schout, en A. Ramaer secr.
|-
|11 juli 1808||Adriaan Corstiaans en G. van Riet, secretaris||Theodorus Jois Sengers, schout civiel, en Johs. Goossens
|-
|10 hooimaand (juli) 1809||A. Corstiaans||Johs. Goossens en [[Joannes Meulendijks (175-1825)|Johs. Meulendijks]]
|-
|9 juli 1810||Adriaans Corstiaans en G. van Riet, secretaris||Johannes Goossens
|}


==Literatuur==
[[Henk Beijers]]  - ''Wetenswaardigheden uit de Kwartiersarchieven van Peelland I''- in [[D'n Uytbeyndel]] nr 32 (najaar 1995) pagina 2-4.


[[Categorie:Geografie]]