U steunt de heemkundekring door lid of vriend te worden.
Iedere eerste maandag- en woensdagochtend van de maand van 10 tot 12 uur kunt u ons bezoeken in het heemhuis.

Bewerken van Langs nieuwe banen

Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Waarschuwing: U bent niet aangemeld. Uw IP-adres zal voor iedereen zichtbaar zijn als u wijzigingen op deze pagina maakt. Wanneer u zich aanmeldt of een account aanmaakt, dan worden uw bewerkingen aan uw gebruikersnaam toegeschreven. Daarnaast zijn er andere voordelen.

Deze bewerking kan ongedaan gemaakt worden. Hieronder staat de tekst waarin de wijziging ongedaan is gemaakt. Controleer voor het publiceren of het resultaat gewenst is.

Huidige versie Uw tekst
Regel 1: Regel 1:
{{Infobox bibliotheek
[[Bestand:19.610.jpg|thumb|400px|A.F. van Beurden]]
| Auteur(s)      = A.F. van Beurden
'''Langs nieuwe banen''' is de titel van een in 1917 gedrukte studie door de landmeter A.F. van Beurden over het verkeerswezen in [[Peelland]].
| afbeelding      = Langs nieuwe banen LR.jpg
| Publicatiedatum = 1917
| Soort          = boek
| Locatie        = 02.G.23
}}
[[Bestand:19.610.jpg|thumb|250px|A.F. van Beurden]]
'''Langs nieuwe banen''' is de titel van een in 1917 gedrukte studie door de landmeter [[Alexander Franciscus van Beurden (1857-1934)]] over het verkeerswezen in [[Peelland]].




De studie telt 78 bladzijden. In de studie wordt de noodzakelijkheid van een intensief spoorwegnet in onze streek benadrukt. Voor Deurne was dit vooral de geplande maar nooit gerealiseerde [[Tramlijn Helmond-Deurne-Venray|tramspoorlijn Venray-Deurne-Bakel-Helmond]]. Bij de beschrijving van dit traject behandelt Van Beurden ook de historische context van de verschillende locaties zoals de [[kapel op de Grotenberg]], de [[Craijenhut]], de [[Kasteelcomplex Groot en Klein Kasteel te Deurne|kastelen]] en de [[Boerenbond Deurne|Boerenbond]].
De studie telt 78 bladzijden. In de studie wordt de noodzakelijkheid van een intensief spoorwegnet in onze streek benadrukt. Voor [[Deurne]] was dit vooral de geplande maar nooit gerealiseerde spoorlijn Venray-Deurne-Bakel-Helmond. Bij de beschrijving van dit traject behandelt Van Beurden ook de historische contekst van de verschillende locaties zoals de [[kapel op de Grotenberg]], de [[Craijenhut]], de [[Kasteelcomplex Groot en Klein Kasteel te Deurne|kastelen]] en de [[Boerenbond Deurne|Boerenbond]].


Onderstaand de, niet altijd foutloze, letterlijke tekst van de bladzijden 60 tot en met 69 betreffende '''Lijn Venraij - Deurne - Helmond'''
[[Categorie:Literatuur over geschiedenis van Deurne]]
 
'''Lengte 31269 Meter - Doorloopt de gemeenten Venraij, Deurne, Bakel en Helmond.'''
 
Zooals reeds elders gezegd is, waren de gemeentebesturen
van Venraij, Deurne en Helmond zóó doordrongen
van de noodzakelijkheid eener verbinding
door de [[Peel (gebied)|Peel]] heen, dat zo reeds een grooten broeden
grintweg maakten tusschen beide plaatsen.
 
Alle pacht- en verhuurcontracten van gronden, gemaakt
onder burgemeester O. van de Loo, langs dien
weg, bevatten de bepaling, dat men een strook langs
den weg terug kan nemen voor den aanleg van een
spoorweg. Deze richting werd daarom ook in de plannen
opgenomen.
 
De los- en ladingplaats Venraij-station ligt tegenover
de kerk van Oostrum, de bekende bedevaartsplaats,
op het terrein van den Staatsspoorweg, tusschen
de bestaande opzichterswoning en het bijgebouwtje
ten Noorden van het perron en station, binnen de het
terrein omgrenzende Molenbeek, die aan de overzijde
een watermolen drijft. De beek moet verlegd worden
en overbrugd met 3.5 Meter overspanning.
 
Voor ruim 30 jaren zijn tengevolge van den bouw
der lijn Venlo-Nijmegen al de huizen aan de Oosten
Westzijde van het station gesticht, is de groote
leerlooierij met de villa gebouwd, zijn de stoomzuivelfabriek,
het postkantoor, de schuren en bergplaatsen,
en tal van woningen verrezen en er komen er nog
steeds bij, wel een bewijs wat verbeterde communicatie
brengen kan. De Buurtspoorweg zal nog meer
vertier brengen.
 
Vanaf het station Venraij buigt de Buurtspoorweg
Westwaarts af, om het dorp te kunnen bereiken, loopt
door het veld onder het snijden van eenige waterlossingen
en landwegen tot aan den grintweg Venraij-Maashees-Boxmeer, kort achter de huizen langs.
 
Hier ligt bij de eerste huizen het los- en laadterrein
Venraij-stad, 400 meter lang met stationsgebouw, wachtkamer,
goederenloods, watervoorziening voor locomotieven,
veelading, dus ten Noorden van Venraij,
maar juist daaraan grenzende, bij de bestaande Gasfabriek.
Het terrein ligt op ruim drie Kilometer van
het Station S.S.
 
Bij deze losplaats ligt ook de splitsing der lijn.
Een tak zwenkt met een bocht naar het Noorden naar
Boxmeer, Mill, Grave, Oss en is reeds beschreven;
de andere, dien wij hier op het oog hebben, gaat met
een bocht Zuidwaarts, langs de huizen op, naar Veltum
toe, een gehucht met een aardig kapelletje, schilderachtig
gelegen boerderijen, waar het halve bemoste
stroodak nog in eere is. Venraij is goed bedacht; ook
dáár komt nog een wisselplaats Veltum, precies vóór
den nieuwen grintweg naar Deurne. Wij durven gerust
voorspellen, dat hier spoedig eenige huizen zullen
verrijzen. De lijn loopt langs den nieuwen weg voorbij
woonhuizen, schuren, de café's van Dijk en Willems,
de Nachtegaal, afwisselend door bouwland, dennenbosch,
heide en grasland.
 
Wanneer wij nu gaan stijgen en de hoogte bereiken
ligt op eens de onafzienbare Peel voor ons. Links
blinkt tusschen de bruine heide een groot, biesomzet
ven, de van ouds bekende badplaats van Venraij, de
Rouwkuilen, daarnaast eene groote weide van den
wethouder Janssen uit Venraij, die steeds zoovele
zorgen wijdde aan de ontwikkeling der Peel en zelf
een goed voorbeeld gaf. Rechts liggen perceelen bouwland,
diep geploegd met ossenkracht, en schuren, de
voorloopers van woonhuizen en boerderijen; verder
groote heidevelden, die nog op het ploegkouter wachten
en nog verder dáár waar de horizon lichtend blauw
aan den donkeren peelbodem sluit, de roode daken
der Venraijsche gemeentehoeven, de huizen van Twist,
de lange toren van Bakel, die van Deurne, [[Vlierden]]
en de hooge schoorsteenen van de Griendtsveensche
fabrieken. Een dergelijk ruimgezicht wordt in Nederland
zeldzaam. Wij sporen met vollen stoom de Peel
in. Midden in, daar waar de oude meertjes ontwaterd
zijn en de bodem lager ligt, dus meer te verwachten
geeft dan op plaatsen waar de zandrug zich afteekent
als een glanzend, witgele, onregelmatige reeks heuveltjes,
komt ook een halte. De gemeente Venraij
heeft er reeds op gerekend, want de groote dwarsweg
door de Peel snijdt daar den weg naar Deurne.
 
Dan bereiken wij de [[Craijenhut]], op de grens van
Limburg en Noord-Brabant, van Venraij en Deurne,
aldus geheeten naar den eersten eigenaar [[Michael van Kraeijel (1692-na 1741)|Michiel van
Craij]], die ze later aan den brouwer, schepen [[Judocus de Veth (1685-1767)|Joost
de Veth]], overdeed.
 
Bij de Craijenhut op den [[Grotenberg|Grooten berg]] zien wij op
Limburgsch terrein eene hoogte met een zevental
lindeboomen en daaronder een kruis met een opschrift,
dat herinnert aan den tijd toen daar een [[Kapel op de Grotenberg|noodkerk]]
voor de Deurnesche Katholieken stond, waarin de
Katholieken van Deurne, [[Liessel]], Vlierden, Bakel 24
jaren lang ter kerke kwamen, wijl de Staten de vrije
uitoefening van den eeredienst verboden hadden.
 
Van hier naar het Zuiden, naar het [[station Helenaveen]]-Griendtsveen liggen moerassen, waaruit men
vroeger turf haalde, den anderen kant uit naar 't Noorden,
eveneens een laag gedeelte, dat ontwaterd moet worden.
 
De 400 Meter lange los- en laadplaats, de Craijenhut,
ligt half op het Limburgsche, half op het Noord-Brabantsche en wel 7 kilometer van Veltum, 10
Kilometer van Venraij, 13.3 kilometer van het station
Venraij S.S. Wij zien nog een kilometer ver van de
Craijenhut veen, dat daarna in heide overgaat. Bij de
woonhuizen verschijnt al dennen- en bouwland,
ofschoon van lichte kwaliteit.
 
Maar dra wordt het beter. De lijn verlaat den weg
Venraij-Deurne en gaat op 17.5 kilometer van station
Venraij S.S. over in de los- en ladingplaats Deurne-Oost, die in de dennenbosschen ligt.
 
Op hét landgoed tot het zoogenaamde [[Groot Kasteel|groot Deurnesche
kasteel]] behoorende, door [[Theodore de Smeth (1855-1924)|Baron de Smeth]] met
zooveel kunst gerestaureerd, gaan wij over de Bakelsche
Aa of de [[Vlier]], die overbrugd wordt met een
stroomingswijdte van 4 Meter.
 
Het oude kasteel der heeren uit het geslacht van
Doirne is het zoogenaamde [[Klein Kasteel|klein kasteel]], tegenover
het eerstgenoemde gelegen. Het groot kasteel was het
Hof van Deurne, dat eens toebehoorde aan [[Peter de Cassemajor (1679-1745)|Pero de
Cassemajor]], drossaard; van hem kreeg het zijne dochter
Ursulina Philippine, gehuwd met den predikant [[Henricus Sluiter (1713-1782)|H. Sluijter]]; het kasteel ging dan over aan Catharina
Sluijter, dochter, gehuwd met H. C. Hanewinkel,
predikant te Nuenen, die het in 1785 overdroeg aan [[Agatha Alewijn (1721-1801)|Agatha Alewijn]], wed. [[Theodorus de Smeth (1710-1772)|Theod. de Smeth]].
 
Wij volgen de groote in noordwestelijke richting
gaande bocht (met 200 Meter straal, booglengte 334.5
M.) benoorden het dorp.
 
Daar ligt het emplacement Deurne, 400 Meter lang,
50 Meter breed, 19.2 kilometer van Station Venraij S.S.
Deurne is een heerlijk dorp, dat prijkt met prachtig
geboomte. Statige eiken verheffen hunne kruinen langs
de goed geplaveide wegen en tal van villa's brengen
afwisseling in het landschap. De markt is ruim; hier
staat het groote [[gemeentehuis]], waarop het wapen der
oude Doirnes, op dat van Peelland, in den top en
een fraai [[Postkantoor (Markt)|postkantoor]].
 
Deurne is de geboorteplaats van verschillende beroemde
personen, en herinneren aan [[Johannes Florentius Martinet (1729-1795)|Martinet]] en uit
onze dagen aan de zeer begaafde oratorium-zangeres [[Aaltje Reddingius (1868-1949)|Mevrouw Reddingius-Noordewier]].
 
Het wegennet van Deurne is groot en wordt uit
de gemeentekas onderhouden. Alleen de weg van Helmond
langs het kasteel Deurne naar Venraij maakt
daarop een uitzondering. Deurne ligt hoog, maar toch
stijgt men naar de Peel toe. De gemeente is welvarend.
Daartoe heeft het Peelbezit onder goed beheer in de
eerste plaats het zijne bijgedragen, maar ook een oordeelkundig
samengaan der landbouwers. Wij willen
dit thema, dat nauw verband houdt met den weg die
de welvaart overal gaat brengen, eenigszins nader
omschrijven.
 
Oorspronkelijk hadden ondernemende lieden, waartoe
in de eerste plaats de Heer [[Johannes Hermanus Henricus Hermans (1848-1919)|Jan Hermans]], thans
niet meer te Deurne wonende, gerekend moet worden,
een landbouwclub gesticht met niet veel leden. Ze
dreven samen koop en verkoop in het klein. Maar in
1896 werden de boeren wakker. Een [[Boerenbond Deurne|Boerenbond]]
werd gesticht, die aanvankelijk zijne artikelen van de
landbouwclub betrok. Dit duurde niet lang, want de
landbouwclub eischte van den Boerenbond, dat diegenen,
welke geen lid van de club waren, meer voor
de waren betalen zouden.
 
Toen ging de Boerenbond apart werken, men huurde
een oude schuur aan de [[Lagekerk|Lage kerk]] en verkocht raapkoek
en zaden. Maar men had geen kapitaal. Eerst
moest men bij de boeren gaan vragen, hoeveel ze
noodig hadden, tot men een wagon bijeen had; dan
werd gekocht op 2 maanden crediet, men leverde aan
de boeren à contant en behaalde aldus wat winst.
 
Maar de onvermoeide Jan Hermans liet zelf een
pakhuis bouwen; de bond betaalde alleen rente; de
eerste pakhuisknecht was een wever, die weinig van
administratie wist, maar die een onvergelijkelijk geheugen
had. Daarna werd het pakhuis verkocht aan
den toekomstigen tram, die nooit gekomen is. Toen
kwamen de boerenleenbanken op, die de boeren uit
de handen der hen exploiteerende slimmerikken, om
geen anderen naam te gebruiken, haalden. Na enkele
jaren kon de Bond uit zijne redelijke winsten zelf
het pakhuis koopen, hij ging allerlei artikelen leveren; voornamelijk gaf de doorslag het inslaan van
groote hoeveelheden kunstmest, waardoor de ontginning
op groote schaal mogelijk gemaakt werd. Vooral [[Henricus Wilhelmus Roes (1864-1941)|kapelaan Roes]], vroeger te Deurne, thans Pastoor te
Kessel N.-Br., hielp door woord en daad de boeren
in de goede richting. Er moest nog meer bergruimte
komen, eene loods werd gebouwd van 40 X 18 Meter,
maalmachines voor lijnkoeken en mais werden ten
dienste gesteld. In den tijd toen de Thomasslakken
in Duitschland goedkoop waren, bestelde men die in
massa's, van 80 tot 100 wagons, en verdiende dan
20 à 30 Mark per wagon.
 
Men stelde voor de leden zaai- en trieermachines
beschikbaar, men zorgde voor goed zaaizaad. Men
bouwde een weegbrug, die ad 5 cts. per keer, druk
gebruikt wordt ; ook een veebalans, die nog te weinig
gebruikt wordt, waar men weten kan en moet dat er
nog misbruiken bestaan.
 
De zaak werkt onder toezicht van kundige ambtenaren; men heeft in twintig jaren uit eerlijke winst
een halve ton verdiend.
 
Hoe gering de winst per stuk is, die men neemt,
blijkt hieruit, dat als men bij een omzet van 5 ton
per jaar de waren 1/10 cent per kilo minder verkoopen
zou er verlies zou zijn. Hier ziet men de macht van
de vereeniging, maar ook die van het kleine.
 
Nog op één zaak wensch ik te wijzen, het afkoopen
der [[tiende|tienden]] door de Coöperatie ten bate van het
algemeen.
 
Deurne had een groote tiende om het dorp, nog
eene aan het [[Vloeiend]] en eene op [[Bottel]], dan nog
tienden op den [[Moostdijk]] en den [[Heitrak]], benevens
de zoogenaamde novaliatienden op later ontgonnen
gronden. De tienden waren ouderwetsch, onevenredig en
hinderlijk.
 
Toen de Staat ze wilde doen verdwijnen en laten
afkoopen, waren er eenige grondbezitters, die ze ad
f 40.- per hectare afkochten van den Staat. Maar de
Boerenleenbank deed dat anders. Vier eigenaars uit
iederen tiendklamp kochten ze en deden ze over aan
de Boerenleenbank. Deze stelde in overeenstemming
met den Staat allen in de gelegenheid ze voor f
f 10.- per hectare af te koopen. Dit had goed gevolg; bijna zonder uitzondering verdwenen de tienden.
 
Maar enkele onwilligen deden niet mede. Zij werden
aan den Staat bekend gemaakt, vielen er buiten, en
betalen nu nog aan het Rijk. Aldus heeft de Boerenbond
naar vele zijden zegenrijk gewerkt. Velen zien
nu ook met belangstelling uit naar de nieuwe lijn,
die voor Deurne nog meer welvaart zal brengen.
 
Na den [[Kunstweg van Asten naar Boekel|grintweg van Deurne naar Bakel]] gekruist
te hebben, volgt de Buurtspoor dezen, door bouw- en
graslanden, over de opnieuw overbrugde Bakelsche
Aa of Vlier en, op de grens van Deurne en Bakel,
over de [[Kaweise Loop|Kaweische Aa]]. Het stamwoord ''aa'', dat water
beteekent, is in meer noordelijke provincies overgegaan
in ''ee'', Edam, Ewijk, Ede, Eeburg, maar in Brabant
is het voor alle vloeiende watertjes in eere gebleven.
Wij gaan naar Bakel, het bekende Baculon uit de
oude charters, in het begin der zestiende eeuw met
204 huizen, thans met 1850 inwoners, welks monumentale
toren wij reeds in de Peel boven de heiden
en weiden, de bosschen en weiland zagen uitsteken.
 
Bakel is een zeer oud dorp. De parochiekerk van
Bakel was de moederkerk van die van Deurne, Liessel,
Milheeze, Gemert en Vlierden, vroeg gekerstend door
den H. Willebrordus, die aan den ingang van den sierlijken
toren in beeltenis staat. Zelfs wordt gezegd.
dat reeds toen door [[Herelaef]] een kerkgebouw gesticht
was. De naam leidt men af van ''bach'' of ''bac'', heuvel
en ''laos'', afgekort tot ''el'' bewoonde plaats.
 
Bakel bezit vele gemeentegronden, die het 1 Maart
1325 van Hertog Jan van Brabant verkregen had.
Tot 1 Juli 1864 waren de gemeentegronden gemeenschappelijk
bezit met Helmond, Aarle-Rixtel en Beek
en Donk. De genoemde gemeenten hadden echter niet
dezelfde rechten. Bij de verdeeling kreeg Bakel en
Milheeze ½, Helmond ¼ en Aarle-Rixtel en Beek
en Donk ieder ⅛ van Jan van Brabants erfgoed.
 
Er zijn menschen, die voor alles wat nu niet even
hard als zij zelf loopt om de grillige nukken van den
echten of verkeerden vooruitgang te volgen of bij te
houden, voor achterlijk verslijten.
 
Bakel, een Peeldorp, houdt er geen stadsche manieren
op na, en dat is voor sommigen al genoeg, om
er de schouders voor op te halen. Maar men moet de
zaken eens beschouwen in het raam, waarin ze behooren.
En dan valt 't nog al eens mede. In Bakel zeker 't boerenbedrijf.
Daar heeft men 't eerste een handkracht-boterfabriek
op durven richten, toen er in heel Limburg nog maar
eene was, als we ons niet vergissen alleen die van
Tungelroij.  Dat fabriekje droeg den naam van
„De jonge Prins", zoo'n beetje ter eere van den heer
Prinzen te Helmond, een destijds daar veel koopende
boterhandelaar. Dat fabriekje werd langzamerhand
verbeterd, men gevoelde, dat er veel aan ontbrak.
Ook Milheeze volgde spoedig. Maar men kon op den
duur niet concurreeren met de overal verrijzende
stoomfabrieken.
 
Toen sloeg men de handen bijeen en 8 Juli 1911
werd met 108 leden eene stoomzuivelfabriek gesticht
door den Boerenbond, afdeeling Bakel. En nu moet
men maar eens komen zien, of men zich hier ook op
't boerenvak toelegt. Er staat een groot pakhuis voor
kunstmeststoffen, een fouragemagazijn, een berg- en
verkoopplaats voor brandstoffen, een stierenstal met
vier gepremieerde stieren, een varkensstal enz., bewijzen
van de kracht der Coöperatie en van goed beheer.
 
Bakel is in de zeventiger jaren verbonden door den
grooten weg Helmond-Bakel-Milheeze. In 1884 met
Deurne en met Gemert. De ontginningen aan de Rips
achter Milheeze zijn van grooten omvang. De heer
Roelvink verbond zijne ontginningen met een eigen
grintweg met den grooten weg Gemert-Boxmeer.
Na den oorlog zullen de ontginningen nog grooter
vlucht nemen. Wanneer er kortbij een goed groot en
snel vervoermiddel komt, dan zal achter Milheeze
midden in de Peel spoedig een gehucht ontstaan,
kerk en school gebouwd worden en menig gezin een
vreedzaam en goed bestaan vinden.
 
Het doet goed te zien, hoe ook in de kleinere dorpen
de openbare gebouwen, raadhuis, stoomzuivelfabrieken,
landbouwbondspakhuizen en scholen goed
verzorgd zijn.
 
Door de ontgonnen Deurnesche heide, langs weiden
en het gehucht Kawei, en langs Overschot komen wij
met een bocht van 275 Meter straal op de 500 Meter
lange los- en ladingplaats Bakel aan den hier bestraten
weg Bakel-Helmond. De lijn Uden-Oss wordt hier
opgenomen. Men is hier 25 kilometer vanaf Venraij
S.S., 6 kilometer van Deurne.
 
Langs de huizen, gelegen aan den weg Bakel-Helmond, kruist de buurtspoorweg de rivier de Aa,
waarover een brug geslagen is van 7 meter wijdte.
Dennenbosschen, heuvels en heidevelden en kortbij
het gehucht Rijpelberg, volgen nu in bonte mengeling,
gevolgd door kreupelhout. Op 30.5 kilometer
van het beginpunt loopt de lijn over den grintweg
Deurne-Helmond en dan langs de lijn van den S.S.
en den Stoomtram Eindhoven-Geldrop, tot op het
emplacement Helmond, met goederenloods, locomotiefremise,
stationsgebouw met wachtkamer, woning voor
den chef, overgavesporen en al datgene wat voor eene
plaats van beteekenis als Helmond met zijn 17000
inwoners noodig is.
 
Helmond was al vroeg zeer bekend en telde in de
XVIe eeuw binnen en buiten de muren bij de vierhonderd
bewoonde huizen, het had eene abdij en een
vrouwenklooster in de Hage, benevens een gasthuis.
Thans vertoont Helmond een trouw beeld van de
stuwkracht der industrie en van het nut van goede
verkeerswegen.
 
Helmond:
{|class="wikitable"
!Jaar
!Aantal inwoners
|-
|1815||2817
|-
|1830||3778
|-
|1845||4818
|-
|1860||5934
|-
|1875||6896
|-
|1890||9351
|-
|1905||13612
|-
|1910||15147
|-
|1913||16810
|}
 
Helmond heeft een gasfabriek, hoogwaterleiding,
telefoon, een klokkenspel, een courant, drukkerijen,
goede scholen, onder welke een R. H. Burgerschool,
teeken- en avondscholen, een handelscursus, ververijen,
een machinefabriek, ketelmakerij, kleurenververij,
katoendrukkerij, ook fabrieken van stroohulzen, ijzer,
cacao, meel, meubels, sigaren, dekens; daarbij stoomwasscherijen,
bleek- en strijkinrichtingen; het werkt
zich op tot een beduidende fabrieksplaats.
 
De ligging aan het kanaal is daarvoor zeer voordeelig.
Het kanaal met zijn schepen en schroefstoombooten
met geregelde vaart op Rotterdam en Amsterdam
bevordert den handel en het verkeer. Helmond strekt
zich ook in de lengte uit langs eene breede straat
van aanzienlijke lengte, die zich aan de Markt verbreed,
en waarop verschillende zijstraten uitkomen.
Bij de Zuidwillemsvaart ligt het groote kasteel, bewoond
door Jonkheer Wesselman van Helmond. De
kloosters den Hage en Binderen, die wij reeds vermeldden,
zijn reeds lang verdwenen. Eene fraaie
wandelplaats de Warande met statig geboomte ligt
kortbij. De Warande is meer dan dertig hectaren
groot. Bij een reuzeneik ligt een gebouwtje, dat als
de Kluis bekend staat, terwijl verder op een eilandje
de grafkelder der kasteelheeren ligt.
 
Wij vertrouwen dat de nieuwe lijn ook hier welvaart
zal brengen.
 
[[categorie:bibliotheek (heemkundekring)]]
[[Categorie:Spoorweg]]
[[Categorie:Spoorweg]]
Al uw bijdragen aan DeurneWiki kunnen bewerkt, gewijzigd of verwijderd worden door andere gebruikers. Als u niet wilt dat uw teksten rigoureus aangepast worden door anderen, plaats ze hier dan niet.
U belooft ook dat u de oorspronkelijke auteur bent van dit materiaal of dat u het hebt gekopieerd uit een bron in het publieke domein of een soortgelijke vrije bron (zie DeurneWiki:Auteursrechten voor details). Gebruik geen materiaal dat beschermd wordt door auteursrecht, tenzij u daarvoor toestemming hebt!

Om de wiki te beschermen tegen geautomatiseerde bewerkingsspam vragen wij u vriendelijk de volgende CAPTCHA op te lossen:

Annuleren Hulp bij bewerken (opent in een nieuw venster)

Op deze pagina gebruikte sjablonen:

Overgenomen van "https://www.deurnewiki.nl/wiki/index.php?title=Langs_nieuwe_banen"