Iedere eerste maandag- en woensdagochtend van de maand van 10 tot 12 uur kunt u ons bezoeken in het heemhuis Vanaf 1 januari 2025 wordt dat Iedere eerste maandagochtend en derde woensdagochtend van de maand. |
Koolhof
| |
| Gemeente | Deurne |
| Oppervlakte | 88 ha. |
| Inwoners (2008) | 4280 |
Koolhof, in Deurne gewoonlijk de Koolhof genoemd, is een woonwijk van de kern Deurne in de gemeente Deurne. In 2008 had de wijk 4.340 inwoners en het aantal woningen was 1.740.
Algemeen[bewerken | brontekst bewerken]
De bouw van de wijk startte in de jaren zestig van de twintigste eeuw. Het was het tot dan toe grootste woningbouwproject in de gemeente. Als locatie werd de goed bebouwbare Deurnese akker ten zuiden van de dorpskom uitgekozen. De naam van de wijk is afgeleid van een toponiem dat aan de noordzijde van de akker thuishoorde. Daar lagen blijkens de naam ooit de kleine akkerperceeltjes, waar ook koolgewassen werden geteeld. Hof is in het dialect nog altijd de benaming voor de tuin. Dat dit koolgewas zou refereren aan koolzaad, zoals wel beweerd wordt[1], omdat het op een kleiige bodem werd verbouwd, is aantoonbaar onjuist. Met koolzaad heeft de naam Koolhof niets te maken en uit klei bestaat het terrein al helemaal niet. De bodem van de wijk bestaat namelijk uit een hoge zandgrond, vanaf de 13e eeuw of 14e eeuw tot en met de 19e eeuw nog opgehoogd door bemesting met een mengsel van dierlijke mest en zandige plaggen.[2] Daarop konden traditionele koolgewassen prima groeien.
De eerste woningen verrezen aan de noordzijde, tegen het centrum van het dorp. Dit plan kreeg de naam d'Ekker, en is dialect voor "de Akker". Als laatste, in de jaren tachtig, werd het gebied tussen Maassingel en Zeilbergsestraat (Swalm, Waal, Lek) en een deel van de Zaan bebouwd. Omstreeks 1990 was de wijk daarmee voltooid.
| De Koolhof volgens kadaster in 1832 |
Woningen en voorzieningen[bewerken | brontekst bewerken]
De wijk kent voornamelijk rijtjeswoningen, maar ook wel een aantal straten met voornamelijk vrijstaande of twee-onder-één-kap-woningen. Aan de Schelde verrees het door architectenbureau Lammers uit Beek en Donk ontworpen en gerealiseerd winkelcentrum De Koolhof met onder meer een bloemenzaak, later apotheek, bakker, café, later frituur, afhaalchinees en een supermarkt, met daaromheen de weinige appartementen van de wijk. Er staan twee basisscholen, De Piramide en Basisschool de Bron.
In 2006 werden voor een leefbaarheidsplan van de Deurnese wijk Koolhof tijdens een inloopbijeenkomst aan de inwoners van de wijk plannen gepresenteerd waar ze hun mening konden geven om de leefbaarheid in de wijk te bevorderen.
De bedoeling was dat de wijk ook een echt 'hart' zou krijgen rond winkelcentrum De Koolhof en de Frans Hoebenshal.
Hier zou een multifunctionele accommodatie komen die ruimte biedt aan jongeren en ouderen van alle culturen. Ook moesten de plannen voor een zogenoemde brede school worden gerealiseerd rond de basisscholen De Piramide en De Bron, met een peuterspeelzaal, buitenschoolse opvang en een wijkcentrum.
Verdwenen wegen[bewerken | brontekst bewerken]
Oorspronkelijk liep er een aantal wegen over de Deurnese akker, te weten de Hogeweg, de Groeneweg, de Peelstraat en de Akkerweg. Voor de aanleg van de wijk moesten deze geleidelijk verdwijnen. Nog aan slechts enkele zaken zijn de wegen te herkennen, namelijk:
- Groeneweg: deze weg liep van noordwest naar zuidoost over de akker. Een gedeelte van de Stijn Streuvelslaan volgt tegenwoordig het tracé van het noordelijk gedeelte van de Groeneweg. Van de woningen die er stonden, is er slechts één bewaard gebleven. Deze staat, komend vanuit de dorpskom, na honderd meter aan de linkerzijde van de weg. Aan dezelfde zijde staan in de berm nog enkele leilinden. De lintbebouwing langs deze weg dateerde overigens merendeels van ná 1890, omdat de akker oorspronkelijk geen bebouwing kende. De Groeneweg doorkruisde de tegenwoordige bebouwing van de wijk en kwam bij het tegenwoordige kruispunt Amstel-Donge op de Amstel uit.
- Hogeweg: deze weg, noord-zuid lopend, begon in de Molenstraat, tegenover de Lindenlaan. De entree van de weg Achter het Appartementencomplex Molenberg vormde voorheen het begin van de Hogeweg. In de wijk is niets van het tracé terug te vinden. Na opheffing van de weg heeft de nieuwe rondweg van het centrum, haaks op de oude Hogeweg, de naam overgenomen. De Hogeweg sloot tot het begin van de twintigste eeuw aan op de Amstel waar nu de Maassingel aansluit. Vóór 1949 werd het zuidelijk deel van de weg opgeheven en eindigde de weg bij de nieuw aangelegde Akkerweg.
- Peelstraat: deze weg liep van zuidwest naar noordoost door de wijk. Uit de rooilijn van de tuin van het huis op de westelijke hoek van de kruising Zaan-Amstel is het begin van de schuin aansluitende Peelstraat nog te herleiden. Bij het tegenwoordige kruispunt Maassingel-Schelde-Deltasingel lag het kruispunt met de Groeneweg, vanouds het Hellegat geheten. Waarschijnlijk bevond zich hier een lager stuk van de Deurnese akker. Tegenover de Kulertseweg sloot de Peelstraat aan op de Zeilbergsestraat; de laatste tientallen meters van de weg, vormen tegenwoordig een oprit van een woning. Het voormalige tracé van de Peelstraat tussen Maassingel en Zeilbergsestraat, ongeveer 2/5 van het totaal, is nu een langgerekt park.
- Akkerweg: deze weg werd in de vroege twintigste eeuw aangelegd en liep van de Oude Liesselseweg naar de Groeneweg, vanaf de Oude Liesselseweg gezien bij benadering via Maassingel en Rijn.
Huidig wegenpatroon[bewerken | brontekst bewerken]
De wegen in de wijk zijn genoemd naar Nederlandse wateren, zowel rivieren als beken. Centraal door de wijk loopt in een cirkel de Maassingel. Deze weg is via 7 radialen (met de klok mee Stijn Streuvelslaan, Lek/Waal, Dintel, Maassingel, Zaan, Maassingel en Antoon Coolenlaan) verbonden met de wegen rond de wijk. Kleine deelplannen aan de noordwestelijke rand dragen namen van Nederlandse schrijvers en wetenschappers. In het bos achter De Wieger, aan de westelijke zijde van de wijk, werd ná 1970 de Wiegershof aangelegd. Het bospad kreeg in 2008 de naam Het tuinpad van mijn vader naar het lied van Het Dorp.
Kenmerkende gebouwen[bewerken | brontekst bewerken]
Historische bebouwing van vóór de aanleg van de wijk is er nauwelijks te vinden, omdat het grotendeels een onbebouwd akkercomplex was. Het enige pand van vóór 1955 is een huis aan de Stijn Streuvelslaan, gebouwd toen daar nog de Groeneweg liep. Andere gebouwen aan de rand van de wijk hebben een dusdanige omvang, dat zij beeldbepalend zijn. Het gaat bijvoorbeeld om museum De Wieger en om Zwembad de Wiemel. Het meest opmerkelijke pand in de wijk zelf was de sporthal Frans Hoebenshal, gebouwd in 1977-1978 en genoemd naar (voormalig) burgemeester Frans Hoebens. Het ging om een grote, witte koepel naar ontwerp van Richard Buckminster Fuller. De sporthal werd in 2013 afgebroken.
Luchtvideo[bewerken | brontekst bewerken]
De volgende luchtvideo van de Koolhof is vanuit een modelvliegtuigje genomen:
Externe links[bewerken | brontekst bewerken]
Bronnen, noten en/of referenties
|