Bewerken van Kerkstraat 14-16

[[Bestand:06.205.jpg|thumb|350px|Op de achtergrond achter de boom zien we Kerkstraat 14. De foto dateert uit 1910.]]
[[Bestand:22.446.jpg|thumb|350px|Rechts het oude woonhuis van Jan Willem van de Mortel, daarnaast - iets vooruitgeschoven - de bijbehorende voormalige linnenfabriek. Dit oude huis had, net als het huidige, windveren op de top van beide gevels.]]
[[Bestand:28.421.jpg|thumb|350px|In het midden het huis na de sloop van de linnenfabriek, maar voor de sloop van het huis zelf.]]
[[Bestand:04.515.jpg|thumb|350px|Links op de achtergrond Kerkstraat 14-16<br><small>foto collectie gemeente Deurne</small>]]
[[Bestand:05.005.jpg|thumb|350px|<br><small>foto collectie gemeente Deurne</small>]]
'''Kerkstraat 14-16''' zijn twee adressen in Deurne.


In 1829 stond hier het huis van de Deurnese fabrikant en gewezen schout [[Joannes Wilhelmus van de Mortel (1751-1840)|Jan Willem van de Mortel]]. Het was een statig huis, ingedeeld in [[huizenklasse]] 2, dat wil zeggen een ''welingerigte burgerwoning, van de noodige vertrekken voorzien, in goede staat van onderhoud'' zoals er destijds in Deurne maar weinig te vinden waren. Kadastraal was het bekend als D 15. Op de huidige hoek van de Kerkstraat met de [[Lindenlaan]], naast en achter zijn huis, had Van de Mortel zijn grote moestuin (kadastraal bekend als D 16) van 710 are. Het huis was (kort) voor 1788 gebouwd in opdracht van zijn moeder, de weduwe van [[Antonius van den Mortel (1714-1763)|Antonie van de Mortel]]. Eerder was het perceel als aangelag van de aangrenzende herberg Den Valck vermoedelijk verkocht aan een oom van Antonie.<ref>Deurne R 106, 18 oktober 1728</ref> 

[[Petrus Gregorius van de Mortel (1799-1886)|Pieter Gregorius van de Mortel]], de jongste zoon van Jan Willem, huwde in 1828 met Cornelia de Veth en bleef in zijn ouderlijk huis wonen. Op 6 september 1830 werd hier de latere burgemeester [[Petrus Antonius van de Mortel (1830-1895)|Petrus Antonius van de Mortel]] geboren. Op 12 november 1845 werd bij een boedeldeling deze Peter Gregorius van de Mortel, fabrikant van beroep, de nieuwe eigenaar van het huis D 15, dat als adres [[Kerkeind]] A.175 had, met de naastgelegen moestuin D 16. Hij bezat al het naastgelegen huis, [[Kerkstraat 12]].<ref>Notarieel repertoire Deurne akte 2409; kadastrale leggers Deurne, reeksen 1 en 2, artikel 458 (regel 15) en artikel 896 (regel 9)</ref>

In 1880 werd in de moestuin links van (en tegen) het huis een linnenfabriek gebouwd. Daardoor werd het huis met het restant moestuin aangeduid als D 1573 (785 m²) en werd de linnenfabriek D 1574 (172 m²).<ref>Kadastrale hulpkaart sectie D, archiefnummer 75, 18 december 1880; kadastrale leggers Deurne, reeks 2, artikel 896 (regels 9/10 en 40/41).</ref> De kinderen en erfgenamen van Pieter Gregorius van de Mortel deelden de erfgoederen op 25 februari 1895. Burgemeester Petrus Antonius van de Mortel en zijn zus Carolina Petronella werden toen de nieuwe eigenaren van alle onroerende goederen. De linnenfabriek was inmiddels een bergplaats en later een huis geworden.<ref>RHCe toegang 13182 Notarieel archief Deurne inv.nr. 116, akte 35; kadastrale leggers Deurne, reeks 3, artikel 3628</ref> Lang kon Petrus Antonius er niet van genieten, want in augustus van dat jaar overleed hij.

Caroline Petronella van de Mortel verkocht op 1 februari 1919 onder meer de twee huizen, die inmiddels met de achterliggende tuin kadastraal als D 1839 (4.761 m²) bekend geworden was, aan [[Andreas Hubertus Maria Spoorenberg (1862-1936)|Andreas Spoorenberg]]. Die verkocht het rond 1920 door.<ref>Kadastrale leggers Deurne, reeks 3, artikel 4013, dienstjaar 1919; idem, reeks 4, artikel 5280, dienstjaar 1921</ref> Spoorenberg verkocht enerzijds een stukje grond aan [[Petrus Joannes Swinkels (1855-1942)]], om een stukje tegen Kerkstraat 12 te kunnen bouwen. Het resterende deel behield hij zelf; dat werd kadastraal bekend als D 1964. Rond 1924 verkocht hij een deel aan de gemeente Deurne.<ref>Kadastrale leggers Deurne, reeks 3, artikel 4412, dienstjaar 1925</ref> Op dat moment bezat hij D 2001 (de voormalige linnenfabriek) en D 2002 (het oude huis), terwijl de gemeente Deurne een puntje van de tuin op de hoek met de Lindenlaan kocht. Rond 1937 werd zijn boedel gescheiden.<ref>Kadastrale leggers Deurne, reeks 3, artikel 4412, dienstjaar 1938</ref> Op deze punt staat tegenwoordig de [[lindeboom St.-Ambrosius-Peelland]].

Nieuwe eigenaresse was de weduwe Spoorenberg. Rond 1939 liet zij het oude huis, D 2002, splitsen in D 2246 (''huis, schuur, bouwland'') en D 2247 (''erf''). Dat erf lag aan de Lindenlaan; zij verkocht het vervolgens. Een deel van het resterende perceel werd door de gemeente onteigend. Het gemeentelijk woningbedrijf liet daarop rond 1948 de nieuwe rijtjeswoningen [[Lindenlaan 8-26]] bouwen. In dezelfde periode verkocht de weduwe ook het oude huis aan de gemeente.<ref>Kadastrale leggers Deurne, reeks 5, artikel 7065, dienstjaren 1940, 1949 en 1950</ref> De oude linnenfabriek, D 2001, had zij rond 1949 al aan de gemeente Deurne verkocht.<ref>Kadastrale leggers Deurne, reeks 5, artikel 7065, dienstjaar 1950</ref> De panden aan de Kerkstraat hadden de adressen Kerkstraat E.8 (Kerkstraat 14; oude huis) en E.9 (Kerkstraat 16; oude linnenfabriek). In de linnenfabriek was nog enige tijd de garage van [[Petrus Antonius Jacobus Wilhelmus van Ham (1905-1980)|Jepke van Ham]] gevestigd.

De oude linnenfabriek met het adres A.245a, later E.9, werd in juli 1951 afgebroken, en het oude huis werd door nieuwbouw vervangen. Deze veranderingen vonden in 1951-1952 plaats.<ref>Kadastrale hulpkaartjes Deurne, sectie D, nummer 296</ref> Een raadsvoorstel van B&W besprak de verkoop, met de plicht om de bebouwing  een meter naar achter te plaatsen en het oude magazijn, de linnenfabriek, af te breken, wat al had plaatsgevonden.<ref>Voorstel B&W aan Raad 21 december 1951</ref> Terwijl er op de plek van de oude linnenfabriek niets meer werd gebouwd, werd op de plek van het oude huis een dubbel woonhuis gebouwd. Die huizen werden verkocht, [[Kerkstraat]] 14 (D 2302) aan [[Wilhelmus Henricus Evers (1917-1995)|Wim Evers]] en [[Kerkstraat 16]] (D 2301) aan [[Hendrikus Wilhelmus van Maris (1910-1981)|Harry van Maris]]. Op Kerkstraat 16 woonde in 1955 Johanna P. van Maris. Door hermeting werd het deel van Van Maris rond 1956 K 375. Nadat hij er rond 1970 nog had laten aanbouwen, verkocht Van Maris Kerkstraat 16 rond 1978 aan buurman Hieltjes. Een jaar later werd diens boedel verdeeld.<ref>Kadastrale leggers Deurne, reeks 5, artikel 8189, dienstjaren 1957, 1971 en 1979; idem, reeks 6, artikel 14500, dienstjaar 1980</ref> De weduwe en kinderen Hieltjes behielden het pand tot na 1989.<ref>Kadastrale leggers Deurne, reeks 6, artikel 14830</ref>

Het pand Kerkstraat 14, waarin de fotozaak van [[Wilhelmus Henricus Evers (1917-1995)|Wim Evers]] was gevestigd, werd in 1954 door [[Johannes Justinus Kanters (1924-2007)|Jan Kanters]] overgenomen. Hij vestigde hier zijn tweede filiaal onder de naam [[Foka Deurne]]. In dit pand was sinds circa 1961 [[Theo Lichteveld]] gevestigd. Hij runde er een zaak in onder meer radio's en televisieapparatuur, en kreeg in juli 1961 een vergunning voor verbouwingen.<ref>Archief Openbare Werken doos 113 map 5, juli 1961</ref> In 2003 werd fotografe Mieke Kanters eigenaar en onder architectuur van de Deurnese architect [[Hans Flapper]] onderging  het pand een grondige metamorfose. Zij verhuisde later met haar zaak naar het adres [[Dukaat 5]]. Sinds 2021 bevindt haar studio zich op het adres [[Vestingweg 4]]. In 2015 opende hier Zuss Enzo met mode voor dames en tienermeiden & woonaccessoires, deze winkel verhuisde later naar [[Markt 10]]. In 2022 zat er Duwett Administratie- & Adviesbureau.

Het huidige pand bevat mogelijk nog bouwelementen uit de late 18e eeuw; de windveer op de top van de rechter zijgevel is opvallend, en mogelijk van het oude pand afkomstig. Verder onderzoek naar deze bijzondere kenmerken is wenselijk.

{{appendix}}
[[categorie:adres]]