Jan Verhagen, schoolmeester in Vlierden

De in Deurne geboren Vlierdense schoolmeester Jan Verhagen deed in 1685 een mislukte poging om toestemming te krijgen om in Deurne neutraal onderwijs aan de schoolkinderen te geven.

Na de Vrede van Münster in 1648 werd het lager onderwijs gegeven door schoolmeesters van de ware Chrystelijcke, gereformeerde religie. Jan Stoffels in Deurne en Bernard Nijhoff in Vlierden waren de eerste protestantse onderwijzers. Toch werden daarna nog pogingen ondernemen om een bijzondere katholieke school binnen de heerlijkheid op te richten. Zo stuurde meester Jan Verhagen uit Vlierden, waarschijnlijk een zoon van de in 1678 overleden katholieke schoolmeester Jan Verhagen senior, met dat doel in 1682 een verzoek aan de Vrouw van Deurne. Hij moest niet alleen de kost voor zichzelf, maar ook voor zijn bejaarde moeder verdienen. Blijkens zijn verzoek gaf hij al les aan de Vlierdense jeugd. Hij wilde ook in Deurne les gaan of blijven geven aan de kinderen en daarvoor neutrale lesboeken gebruiken. Het verzoek werd afgewezen.

De letterlijke tekst van het verzoek luidt als volgt:

Hoogh Edel Welgeboren Mavrouwe,

Terwijle alhier in Vlierden wesende een kleijn Dorpken de kinderen meest al geleert sijn ende mij voor mijnen Dienst weenich tot mijne aliementatie wort toegeleijt ende weijnich ofte egeen middelen en hebbe om nootdruftelijk van te leven aengesien mijne middelen door de studie geconsumeert hebben ende egeen ambacht ofte Hantwerck en kan om nu ende in het toecomende mijnen cost mede te winnen maar sal (soo het schijnt) om den cost te verdienen moeten de penne en de geleertheijt te werck stellen ende eene oude moeder de welcke Haer selven in desen benouden tijt niet en can onderhouden moet besorgen van Levensmiddelen ende de ingesetenen binnen Doerne alwaer een ingeboren kint ben mij seer veel genegen sijn soo dat se wel souden wenschen mij te hebben tot eenen instructeur van Haer Jonckheijt, het welke bij Testimonium (soo noot is) blijcken sal, want sij (soo het schijnt) niet seer genegen en sijn Haer kinderen te laten onderwijsen door personen wesende van contrarie gesintheijt. Ter Oirsake deser hebbe niet connen laten ofte soude voor dese aen Haer Ed. geweerdige mij te consenteren een cleijn hoecksken van haer Ed. gemeente daer Haer Ed. mij sal gelieven te Ordonneren de Jonckheijt onder gebruijcke van INDIFFERENTE BOECKEN soo in goede en civiele manieren als in de Vrije konsten van lesen en schrijven te mogen instrueren. Te meer door dat men siet dat het selve op dese omliggende dorpen op sommige plaetsen al geschiet en op sommige soo met verstaet op handen is te geschieden, aen Heer Ed goede Jonste dan geensints twijfelende maer op deselve als steunende en vertrouwende op Haer Ed. Compassieus Herte tot den behoeftigen in dese ellendige tijden, versoeckende Ootmoedelijck onder presentatie van allen mogelijcken Dienst ende soo veel mogelijck sal wesen recom....satie dat Haer Ed. mij het voors. versoeck niet en gelieve te weijgeren ende hier op geweerdige een kleijn briefken dienende tot antwoort ofte naer Haer Ed. goetduncken mondelingh antwoort te senden opdat ick mach weten waer naer mij hebbe te voegen. Verblijve
Hoogh Edele welgeborene
Haer Ed. Ootmoedigen, Onweerdigen ende verplichten Dienaer J. VERHAGEN.
Vlierden den 15 November 1682.