Hemelrijk (Walsberg)
Het toponiem Hemelrijk in Walsberg komt sedert 1573 in de geschriften voor.
In de oudste vermelding van 1573 wordt gesproken over een stuk weiland, genaamd het hemelrijck.
In 1718 werden twee Deurnenaren beboet omdat ze turf hadden gestoken op de baan in de Peel op 't Hemelrijk. De bekeurden beweerden echter dat de betreffende baan geen gemeijne baan, dat wil zeggen een voor iedereen toegankelijke openbare weg, was. Ze legden dit voor bij de Deurnese schepenen. Die beslisten dat de gemeentemeesters, die de bekeuring hadden uitgeschreven, maar moesten bewijzen dat het een openbare weg was.
Hemelrijk kent meerdere verklaringen:
- ironische betiteling voor een stuk land van slechte kwaliteit
- ontstaan uit hammerik, waarbij -ham- een stuk land zou zijn langs de kromming in een waterloop en -rik- een 'personifiërend suffix'
- gemuilkorfde beesten
- onstaan uit -heimaal- = rechtsplaats
- land met een hogere ligging.
Geen van de bovenstaande verklaringen voldoet hier. Daarom wordt hier gekozen voor de verklaring van Debus, dat hemelrijk uit -hemmerich- stamt. Vgl. bv. kasteel Eimerik (Heeze), kasteel Heimerik (nu Maurik bij Vught) en de plaatsnaam Emmerik. De wortel -hem/ham- komt in Westfaalse toponiemen talloze malen voor, altijd voor moerassige plaatsen en is ook bij ons niet onbekend, bv. de Hamert (< hamarithi) bij Arcen, Gemert en Hemert (< gamarithi). De uitgang -ich/ik- wijst op een Keltische oorsprong.
Toen de vorm -hemmerik- niet meer begrepen werd, maakte de volksetymologie er 'hemelrijk' van.[1]
Het toponiem Hemelrijk leeft nog steeds voort in de Hemelrijkseweg in Walsberg.
Zie ook:
Referenties
|