Bewerken van Helmondseweg 19

De vroegste vermelding van deze hoeve is van 1312, komt in het leenregister van de hertog voor en omschrijft het volgende:

:::''Arnoldus Vrient, prepositus wassembergensis, de una agro; xv pullos, xi solidos, vii denarios lovanienses. Item vi solidos lovanienses sitos in Dorne in bonis pertinentibus ad bona Ten Velde''.<ref name=Spamer>[[Ton Spamer]] – ''[[Een karretje op den zandweg reed…]]'', Deurnese toponiemen uit de periode 721-1900,  Deurne, 2010.</ref>

Bij het leenverhef in 1678 door [[Johan van Leefdael|Johan baron van Leefdael]], heer van Deurne en Liessel, van de afgescheiden grondheerlijkheid Liessel met de daartoe horende rechten werd tevens genoemd ''den laethoff Ten Velden mede metten toebehoorten ende gevolge van dien''. [[Antonius Paulus Gerardus Spamer (1936)|Spamer]] vestigt er de aandacht op dat toponiemen als ''hof'' en ''hofgoed'' verwijzen naar een oude ''curtis'', de centrale hoeve van de domeinheer, waar cijnzen en tienden werden ingezameld en dat in Deurne de hoeve Ten Velde aanspraak maakt op deze onderscheiding. Liessel kreeg toen geen eigen [[schepenbank]] en daarom werd de Deurnese laathof toegevoegd aan de heerlijkheid Liessel.<ref name=Spamer></ref>

In de late middeleeuwen moeten de landerijen van Ten Velde zich ver buiten de omgeving van de hoeve hebben uitgestrekt, zo blijkt uit de hertogelijke leenregisters. Bij de invoering van het kadaster was daar nog het gebied tussen [[Helmondseweg]], [[Stationsstraat]] en [[Heuvelstraat]] van over. Alleen nabij de [[Markt]] en in de hoek Heuvelstraat-Stationsstraat waren delen geen onderdeel van Ten Velde. De grond voor de bouw van de protestantse kerk is mogelijk omstreeks 1815 door de (protestantse) heer van Deurne geschonken ten behoeve van de bouw.

In 1754 kreeg mr. Gijsbert de Jong opdracht om uit te zoeken wie de eigenaren waren van een aantal leengoederen die leenroerig waren aan de Raad en Leenhof van Brabant en die al lange tijd het leen niet verheven hadden. Daaronder waren ook twee renten, een van achttien gulden en een van vijftien gulden, gaande uit de hoeve Ten Velde ter grootte van dertig lopensen. De laatste die het leenverhef had gedaan was Maria Agnes Sijbers op 7 oktober 1692. In zijn aantekeningen vermeldde De Jong dat deze vrouw en haar erfgenamen niet bekend waren, maar dat de hoeve met de heerlijkheid op 16 juni 1728 "bij onwillig decreet", dat is omdat de eigenaar zijn schulden niet kon of wilde betalen, verkocht was en dat ten aanzien van de lasten op de hoeve slechts sprake was van jaarlijks drie vaten rogge in natura aan Jan Teunis Smits uit [[Vlierden]] en enige cijnsposten aan de heer van Helmond. Sedert de koop door [[Balthasar Coijmans (1699-1759)|Balthasar Coijmans]] had niemand zich bij hem of zijn rentmeester La Forme gemeld als rechthebbende op dit goed. In hetzelfde document wordt overigens ook de heerlijkheid, jurisdictie en territoir van Liessel met de laathof Te Velde genoemd, die voor het laatst verheven was op Balthasar Coijmans op 19 juli 1728, dus kort na de aankoop ervan.<ref>Archief gemeentebestuur Deurne 1379-1810 toegang 13181 inv.nr. 365.</ref>

*In de periode dat de heer van Deurne de bezitter van de hoeve Ten Velde was (tot 1867), kan voor de opeenvolgende heren de [[lijst van heren van Deurne]] geraadpleegd worden.<ref>Voor de samenstelling van het chronologisch overzicht is onder meer gebruik gemaakt van de pandenbeschrijvingen van de Helmondseweg door Jan Bakens.</ref>  

* Op 13 december 1731 huurde [[Jan van Hoof (circa 1680-1741)|Jan Peters van Hoof]] hoeve Ten Velde van Balthasar Coijmans. Tot dan werd deze hoeve gepacht door Willem Peters van de Mortel.<ref>Schepenbank Deurne en Liessel, 15e eeuw - 1810 toegang 13183 inv.nr. 128 folio 147</ref>. Hij, en vanaf 1741 zijn weduwe, pachtte de hoeve tot na 1746.

*Rond 1751 was Hendricus Martens pachter van de hoeve.

*Van voor 1756 tot na 1791 was (de weduwe van) Piet van Hoof laat op de hoeve.

*In 1867 verkocht [[Henrij de Smeth (1821-1870)|Henri baron De Smeth]] de boerderij met 1370 m² grond aan notaris [[Carel Lodewijk van Riet (1813-1880)|Carel Lodewijk van Riet]].

*In 1881 kocht [[Willem Kuunders (1836-1915)|Willem Kuunders]] de boerderij van notaris Van Riet.

*In 1957 werd de boerderij gesloopt en de grond aan meerdere eigenaren verkocht.

Het gebouw zoals dat tot 1957 op de hoek van de Aaltje Reddingiusstraat en de Helmondseweg stond was een - zeker voor Brabantse begrippen - forse hallenhuisboerderij van een type dat we verder uit Deurne niet kennen. Het gebouw had in zijn exterieur nog 18e-eeuwse kenmerken, maar de constructie kan zeker 17e-eeuws of wellicht ouder geweest zijn.

{{Appendix}}