Bewerken van Heibergweg 5

{{Infobox adres
| afbeelding     = Heibergweg5 11082015.JPG
| wijk           = [[Achterste Beersdonk]]
| plaats         = Vlierden-Brouwhuis
| huisnaam       =
| adres na 1954  = 
| 1921-1954      = V.100<br>B.8
| 1908-1921      = B.8
| 1890-1908      = B.8
| 1880-1890      = B.8
| 1869-1879      = B.8
| eerder adres 1= 
| eerder adres 2=
| eerder adres 3=
| eerder adres 4=
| eerder adres 5=
| eerder adres 6=
| eerder adres 7=
| bagviewer      = [https://bagviewer.kadaster.nl/lvbag/bag-viewer/index.html#?searchQuery=Heibergweg%205&objectId=0794010000133555&geometry.x=177614.243&geometry.y=383780.435&zoomlevel=13&detailsObjectId=0794010000133555 Heibergweg 5]
}}
'''Heibergweg 5''' is een adres op de [[Achterste Beersdonk]] in [[Brouwhuis]].

[[Bestand:Bonneblaadje Helmond 671 - 1898-1921 cr.jpg|thumb|350px|De Achterste en Voorste Beersdonk op de Chromotopografische Kaart des Rijks, 1921. Op de Achterste Beersdonk zien we van links naar rechts (west naar oost) de latere adressen Willig 8, Heitveldweg 11, Heitveldweg 9, Heitveldweg 28 (aan noordzijde weg), Heitveldweg 7, en ten zuiden ervan Heibergweg 5 en een later verdwenen pand. De Astense Aa stroomde net buiten het kaartbeeld aan de zuidzijde.]]
[[Bestand:HHP_Heibergweg5.jpg|thumb|350px|Heibergweg 5, 4 februari 1984. Collectie Heemkundekring Helmond-Peelland.]]


== Landschappelijke locatie ==

De boerderij met het adres Heibergweg 5 ligt aan de noordrand van een kleine dekzandrug ten noorden van de [[Astense Aa]]. De boerderij deelde deze dekzandrug in het verleden met een verdwenen naastgelegen pand, de voorganger van [[Heibergweg 1]]. Heibergweg 5 vormde in de 17e eeuw de nederzetting [[Kleine Beersdonk]]; mogelijk hoorde ook Heibergweg 1 daarbij, maar zeker is dat niet.

== Ontwikkeling vóór 1832 ==

Vermoedelijk hebben we hier te doen met het huis 63 dat in de huizenlijsten van Vlierden voorkomt. In 1736 waren de kinderen van Francis van Heugten eigenaren, en werd het verhuurd aan Jan Anthonis. In 1761 bewoonden die kinderen het zelf. In 1766 was het eigendom overgegaan aan Antonie Jan Tonis, die het zelf bewoonde.<ref>Transcriptie huizenlijsten Vlierden, P. Koolen.</ref> 

In 1801 bewoonde Jacomijna Franse van Heugten, die te Deurne op 29 juli 1801 begraven werd, het achterste einde van de boerderij. Het huis lag naast de ''Langenacker'' op de Beersdonk, en naast het huis van de weduwe van Antonij Jan Tonis. Vermoedelijk woonde zij voorin de boerderij.<ref>10-11-1801 Recht. Arch. Vlierden inv. nr. 52 fol. 106 vs </ref> De Langenacker was de grote, langgerekte akker die van de Heibergweg in noordoostelijke richting naar [[Heitveldweg 9]] en [[Heitveldweg 11]] liep.

De deling in twee helften had zijn oorsprong in een boedeldeling op 12 november 1766. Gedeeld werden de bezittingen van Franciscus van Heugten (ca 1690 - voor 1729) en Maria Boogarts (1690 - voor 1766). Erfgenamen waren Anthoni Jan Antonisz., voor hem zelf en voor Franciscus van Heugten (1717 - na 1764) en Arnoldus Slaats (1716 - na 1766), zijn ''halven broeder ende swager respective'', voor 3/5 deel [[Judocus van den Heuvel (1715-1786)|Joost Thomas van den Heuvel]], gehuwd met Geertruij Franssen van Hugten en [[Franciscus Amijs (1734-1779)|Francis Peters Amijs]], gehuwd met Jacomijn Franssen van Hugten voor 1/5 deel. Anthoni kreeg het voorste deel van het huis op de ''Beersing'' naast Jan Jansz. van Bree, Francis Peter Amijs het achterste deel. Het hof en aangelag waren verdeeld, de put en oven moesten samen onderhouden worden. Opmerkelijk is dat door het huwelijk van Van den Heuvel en Van Heugten een deel van de percelen die ooit aan de Kleine Beersdonk waren toegekomen, via hem weer naar de Grote Beersdonk stroomden. Hij bewoonde immers het latere [[Heitveldweg 11]].<ref>12-11-1766 RA Vlierden nr.30 fol.121</ref>

Francis, Geertruij, Jennemarie en Jacomijna, kinderen van Francis Franssen van Heugten, ook ten behoeve van Antoni Janss van Asten, kochten de boerderij met het bijbehorende land op 27 februari 1756 van Philips Thomas Verlensdonck en Joannes Gerrits van den Boomen. De koop betrof ''een huys, schuur tot den middelwant, met den schop, hoff en aangelagh, soo groes als teulland'', welk laatste gespecificeerd werd.<ref>27-2-1756 RA Vlierden nr.21 fol. 20 vs:</ref> Daarop vernaderde [[Theodorus van Boven (1716-1791)]] de erfgoederen, omdat hij beweerde dichter aan de verkopers verwant te zijn dan de kopers.<ref>25-5-1756 RA Vlierden nr.21 fol. 23:</ref> Op 8 juni 1754 verkocht Dirk de goederen alsnog aan Joost Thomas van den Heuvel, die eerder ook namens de broer en zussen Van Heugten had opgetreden. Het verschil zat er nu in dat hij de prijs omhoog had geschroefd van ruim 223 naar ruim 273 gulden. Een zuivere economische daad dus!<ref>8-6-1756 RA Vlierden nr.21 fol. 24 vs:</ref>

Verlensdonck en Van den Boomen, respectievelijk gehuwd met de zussen Jacomina en Dorothea, dochters van Francis Boogaers, hadden op 13 januari 1750 van hun zwager Rijnder Francis Boogaers gekocht 1/4e deel van een woonhuis met bijbehorende gebouwen en land, eertijds in bezit van diens vader, die zelf op [[Belgeren]] woonde. Op 6 augustus 1749 hadden beide heren ook al een perceel teulland op de Beersdonk vernaderd dat Rijnder in 1748 aan een derde had verkocht.<ref>6-8-1749 RA Vlierden nr.20 fol. 229 vs: en 30-11-1748 RA Vlierden nr.20 fol. 225:</ref>

Mogelijk hebben we hier te maken met de boerderij die Jacob Jacob Bogaerts, overgrootvader van Rijnder, op 20 september 1668 voor 1000 Carolusguldens kocht van Anna Maria van Baexen, dochter van Adam van Baexen, en die omschreven werd als ''huis, schuur, hof en landerijen groot 14 lop. genaamd den Cleijnen Berendonck''. <ref>Bosch Protocol 1643 - fol. 453 - 20-09-1668</ref> Het is vooralsnog onduidelijk of ook Heibergweg 1 naar deze koop terug te voeren is.

Op 22 januari 1632 bekende Peter Anthonis van Boeckel betaald te zijn door de drie kinderen van [[Anthonis Jan Anssems|Anthonis Jan Ansumps]], alias Kuenen, voor de verkoop van zijn vierde deel uit de goederen, nagelaten door wijlen zijn vader Anthonis van Boeckel, staande en gelegen op de Beersdonck te Vlierden.<ref>Deurne R 91, fol. 175v, d.d. 22-01-1632</ref> Een half jaar later worden de goederen die Anthonis Jan Anssems op de Beersdonk, verkocht door de vier oudste kinderen van Anthonis, als erfgenamen van hun vader. Zij verkochten een hoeve met huijsinge, bakhuis en schop, 20 eikenbomen en 23 lopense akkerland, genaamd de [[Kleine Beersdonk|Cleijn Beerdonck]]. Anna, weduwe van Matthijs Janssen, was de pachtster.<ref>Helmond R 264, d.d. 28-09-1632</ref> Geertruijt, de weduwe van Willem van den Kerckhove, verkocht haar helft - de andere helft was uiteraard van Van Eijck - op 4 maart 1638 aan jonkheer Adam Bocxen <ref>De besproken Adam Bocx was Adam van Baexen, heer van Meerbeek in de tegenwoordige Belgische provincie Vlaams-Brabant. Hij was gehuwd met Philippote van Leefdael, een verre verwante van [[Rogier van Leeffdael]], en bezat in 1634 ook hertogelijke leengoederen in Brouheze onder Bakel en de Koeveringse molen onder Sint-Oedenrode (http://www.toine-hendriks.nl/Driek/leenhof%20brabant.htm).</ref> De akte bevat een uitgebreide beschrijving van percelen die tot beide hoeven behoorden.<ref>Helmond R 268, fol. 104, d.d. 4 maart 1638</ref>

De achtereenvolgende eigenaren uit de 17e en 18e eeuw kunnen we ook reconstrueren aan de hand van de cijnsregisters van de heer van Helmond, want de Kleine Beersdonk was een heerlijk cijnsgoed (zie voor een toelichting onder [[Heitveldweg 9]]). Zo kennen we Jacob Jacob Bogarts als gedeeld cijnsbetaler over ''uijt huijs hoff mette aengelegen erffenisse gent de Beersdonck groot ontrent 16 lopense u.l. de gemeijnte a.l. Margriet van Berge ende voorts rakende aen erve Hendrick Peter Welten ende Michiel Cuijpers'', samen met de familie Van den Heuvel van de Grote Beersdonk. Na 1695 werden bijgeschreven als cijnsbetalers achtereenvolgens: de 4 (2) kinderen van Jacop Bogaerts, zijnde Jan en Marij; daarna Marie Bogarts en de 4 kind: van Francis Bogarts bij vsterf van Jan; en daarna 1 gent. Geertruij Bogaerts. Zij was cijnsbetaler in 1783. Het is niet helemaal duidelijk of we hier te maken hebben met een cijnspost voor het onroerend goed als we hier behandelen. Mogelijk gaat het om een aandeel in de Grote Beersdonk.

::''Zie voor de voorgeschiedenis van de Beersdonk onder [[Heitveldweg 9]].''

== Ontwikkeling na 1832 ==

Bij de opnames voor het kadaster in 1832 was Heibergweg 5 eigendom van Francisca Roijakkers (1777-1863), weduwe van [[Wilhelmus van der Putten (1769-1823)]]. Dat gold ook voor de naastgelegen boerderij. 

Bewoonster van Heibergweg 5, toen nog aangeduid als Beersdonk B.8, was in 1869 Geertruida Timmermans (1818 - na 1882), weduwe van [[Wilhelmus van Kol (1808-1855)]]. Op 6 december 1874 verliet zij de boerderij en verhuisde met haar kinderen naar Lierop. Nieuwe bewoner was Antonie Vermulst (1839), die op 31 mei 1875 vanuit Lieshout met zijn gezin de boerderij betrok. Hij vertrok op 13 mei 1880 met zijn gezin naar Lieshout. Nieuwe bewoner was [[Willem Janssen (1826)]] met zijn gezin, die op 3 mei 1880 in Vlierden ingeschreven werden. Op 19 december 1885 werden daarnaast ingeschreven (dubbele bewoning?) Johannes van de Weijer (1852) met zijn vrouw Johanna Maria van Dooren (1857) en hun kinderen. Op 28 april 1893 vertrokken zij met hun gezin naar Asten. Op 19 juli 1892 verkochten de broers en zussen Van de Weijer een groot deel van hun onroerend goed te [[Vlierden]] aan [[Karel Manders (1840-1918)]], eigenaar van het latere [[Heitveldweg 9]]. Manders zou de boerderij nog een periode verhuren, en er uiteindelijk in 1915 zelf gaan wonen. Huurders in die periode waren mogelijk Johannes Giebels (1863), die op 20 december 1898 in Vlierden werd ingeschreven en op 18 mei 1900 naar Helmond vertrok, en Willem Lormans (1874), die er met zijn gezin tussen 10 april 1903 en 23 december 1907 woonde.<ref>De bewoningsgeschiedenissen van B.7 en B.8 zijn soms lastig ontwarbaar, omdat inschrijvingen door elkaar geplaatst zijn in het bevolkingsregister en er sprake is van doorhalingen/correcties van adressen. Deze reconstructie is de meest waarschijnlijke, er vanuitgaande dat er geen sprake was van een hernummering/omnummering (daar was geen reden toe), maar van correcties vanwege fouten.</ref>

In 1931 woonden op deze boerderij [[Johannes Manders (1879-1950)]], zijn vrouw Hendrica Swinkels en hun kinderen.<ref>Parochiearchief H. Willibrordus, Vlierden, huisbezoekboekje 1931</ref> Johannes was vermoedelijk de hoofdbewoner geworden na het overlijden van zijn vader. In 1936 verhuisde hij naar het nieuw gebouwde [[Brouwhuisweg 24]].

Vanaf 1936 tot na 1955 was [[Josephus Albertus Santegoeds (1903-1983)]] bewoner van het adres Beersdonk V.100, in 1953 hernummerd naar Heibergweg 5. Waarschijnlijk huurde hij het van Johannes Manders en diens opvolger, [[Antonius Johannes Donkers (1916-2005)]]. Santegoeds maakte op een zeker moment plaats voor de eigenaar, Donkers. Later zou de familie Pijnenburg op Heibergweg 5 gaan wonen. A.M.E.L. Pijnenburg woonde in 2001 nog op dit adres. Hij verkocht toen grond met opstallen aan de gemeente Helmond.<ref>[http://www.helmond.nl/Internet/Zoeken-in-bestuurlijke-stukken/2001/2001-6/Raadsvoorstellen-RV-126-aankoop-grond-Heibergweg-5.html?highlight=heien Raadsvoorstellen RV 126 aankoop grond Heibergweg 5]</ref>

In 2007 werd de oude boerderij afgebroken ten gunste van een nieuw gebouw, dat de vorm van een oude langgevelboerderij kreeg.

== Situering ==

{{
#display_point:
address= Heibergweg 5, Helmond
|zoom=18
|height=400
|width=400
|type=hybrid
}}

{{appendix}}

[[Categorie:Adres|Heibergweg 05]]