Bewerken van Groot Kasteel
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
Deze bewerking kan ongedaan gemaakt worden. Hieronder staat de tekst waarin de wijziging ongedaan is gemaakt. Controleer voor het publiceren of het resultaat gewenst is.
Huidige versie | Uw tekst | ||
Regel 3: | Regel 3: | ||
| afbeelding = 25.015.jpg | | afbeelding = 25.015.jpg | ||
| tekst = Het Groot Kasteel in juli 1944, kort voor de verwoesting | | tekst = Het Groot Kasteel in juli 1944, kort voor de verwoesting | ||
| locatie = Haageind | | locatie = Haageind | ||
| gebruik = jongerensociëteit | | gebruik = jongerensociëteit | ||
| start = voor 1397 | | start = voor 1397 | ||
Regel 26: | Regel 26: | ||
| ontwikkelaar = | | ontwikkelaar = | ||
}} | }} | ||
[[Bestand:27.573.jpg|thumb|400px|Exterieur van het Groot Kasteel in 1889. Generaties Deurnenaren hebben het Groot Kasteel op deze manier gekend.]] | [[Bestand:27.573.jpg|thumb|400px|Exterieur van het Groot Kasteel in 1889. Generaties Deurnenaren hebben het Groot Kasteel op deze manier gekend.]] | ||
[[Bestand: | [[Bestand:27.636.JPG|thumb|400px|Exterieur van het Groot Kasteel na de verbouwing van 1906-1908. Na het wegbreken van de sobere ommanteling met vele blinde raampartijen kreeg het kasteel zijn uiterlijk zoals het tussen ca 1660 en 1760 eruitzag. Het kasteel heeft uiteindelijk maar 36 jaar in deze vorm bestaan.]] | ||
[[Bestand:00.074.JPG|thumb|400px|De hal van het Groot Kasteel in 1912. Dit beeld kreeg men, als men na de ingang de trap naar boven had genomen. Men kijkt hier in de richting van het Haageind. De boog op de voorgrond is nog altijd aanwezig. Zou je na het betreden van de ruïne drie meter hoger staan dan tegenwoordig, dan stond je op dezelfde plek als de fotograaf van dit beeld. Het raam op de achtergrond keek dus uit over het Haageind. Links is nog net het kozijn zichtbaar van de deur die toegang gaf tot wat tegenwoordig de ruimte van [[Sociëteit Walhalla]] is.]] | [[Bestand:00.074.JPG|thumb|400px|De hal van het Groot Kasteel in 1912. Dit beeld kreeg men, als men na de ingang de trap naar boven had genomen. Men kijkt hier in de richting van het Haageind. De boog op de voorgrond is nog altijd aanwezig. Zou je na het betreden van de ruïne drie meter hoger staan dan tegenwoordig, dan stond je op dezelfde plek als de fotograaf van dit beeld. Het raam op de achtergrond keek dus uit over het Haageind. Links is nog net het kozijn zichtbaar van de deur die toegang gaf tot wat tegenwoordig de ruimte van [[Sociëteit Walhalla]] is.]] | ||
[[Bestand:IB01022255 DeSmeth.jpg|thumb|400px|Theodore de Smeth (1919-1988), laatste kasteelheer, | [[Bestand:IB01022255 DeSmeth.jpg|thumb|400px|Theodore de Smeth (1919-1988), laatste kasteelheer, op schoot bij zijn moeder. Het gezin woonde destijds te Schoonhoven; het Groot Kasteel fungeerde als buitenverblijf (collectie RKD, Den Haag).]] | ||
[[Bestand:27.624.JPG|thumb|400px|De kasteelruïne gezien vanuit de lucht]] | [[Bestand:27.624.JPG|thumb|400px|De kasteelruïne gezien vanuit de lucht]] | ||
Het '''Groot Kasteel''' is een 14e-eeuws kasteel aan het [[Haageind 37]] in [[Deurne]]. Sinds 1944 is het een ruïne met geconsolideerde muurresten.<ref name=referentie2>Keunen, L.J., 2004. "De relatie tussen drie adellijke Deurnese complexen: Ter Vloet, Klein Kasteel en Groot Kasteel." ''Het Brabants Kasteel''. Jaargang 25 (2002), nr. 1/2 , uitgave oktober 2004, p. 3-40. Vereniging Vrienden van Brabantse Kastelen, Tilburg.</ref> | Het '''Groot Kasteel''' is een 14e-eeuws kasteel aan het [[Haageind 37]] in [[Deurne]]. Sinds 1944 is het een ruïne met geconsolideerde muurresten.<ref name=referentie2>Keunen, L.J., 2004. "De relatie tussen drie adellijke Deurnese complexen: Ter Vloet, Klein Kasteel en Groot Kasteel." ''Het Brabants Kasteel''. Jaargang 25 (2002), nr. 1/2 , uitgave oktober 2004, p. 3-40. Vereniging Vrienden van Brabantse Kastelen, Tilburg.</ref> | ||
Regel 47: | Regel 44: | ||
===Van Leeffdael, Coymans en De Smeth=== | ===Van Leeffdael, Coymans en De Smeth=== | ||
In 1653 kwam het kasteel voor het eerst in handen van een familie die niets met de Van Doernes van doen had: Rogier van Leeffdael kocht het. Na zijn geslacht volgden de families Coymans (1728-1759) en De Smeth (1759-1949). Deze twee Amsterdamse families gebruikten het kasteel als verblijf voor de zomer en de feestdagen. Het kasteel werd | In 1653 kwam het kasteel voor het eerst in handen van een familie die niets met de Van Doernes van doen had: Rogier van Leeffdael kocht het. Na zijn geslacht volgden de families Coymans (1728-1759) en De Smeth (1759-1949). Deze twee Amsterdamse families gebruikten het kasteel als verblijf voor de zomer en de feestdagen. Het kasteel werd door hen van een passende inrichting voorzien. Het Groot Kasteel werd tijdelijk ook wel door andere families bewoond, zoals de familie Van Riet. | ||
Dat halverwege de 19e eeuw het kasteel een belangrijke verzamelplaats van schilderkunst was, blijkt uit een grote verkoop die daar in 1850 plaatsvond. Na het overlijden van notaris Gerrit van Riet in dat jaar en waarschijnlijk daarmee samenhangend werd op 9 oktober 1850 de omvangrijke [[schilderijencollectie Huygens van Löwendal]] in het kasteel geveild. Het is aannemelijk dat deze schilderijen daarvoor de vertrekken van het kasteel sierden. | Dat halverwege de 19e eeuw het kasteel een belangrijke verzamelplaats van schilderkunst was, blijkt uit een grote verkoop die daar in 1850 plaatsvond. Na het overlijden van notaris Gerrit van Riet in dat jaar en waarschijnlijk daarmee samenhangend werd op 9 oktober 1850 de omvangrijke [[schilderijencollectie Huygens van Löwendal]] in het kasteel geveild. Het is aannemelijk dat deze schilderijen daarvoor de vertrekken van het kasteel sierden. | ||
In 1914 stelde [[Theodore de Smeth (1855-1924)|Theodore baron de Smeth (1855-1924)]] het Groot Kasteel ter beschikking aan het Rode Kruis. Een jaar later bracht prins Hendrik, de man van koningin Wilhelmina, in zijn hoedanigheid van voorzitter van het Nederlandse Rode Kruis, een bezoek aan het Groot Kasteel. | In 1914 stelde [[Theodore de Smeth (1855-1924)|Theodore baron de Smeth (1855-1924)]] het Groot Kasteel ter beschikking aan het Rode Kruis. Een jaar later bracht prins Hendrik, de man van koningin Wilhelmina, in zijn hoedanigheid van voorzitter van het Nederlandse Rode Kruis, een bezoek aan het Groot Kasteel. | ||
===Theehuis, oudheidkamer en Walhalla=== | ===Theehuis, oudheidkamer en Walhalla=== | ||
Regel 122: | Regel 115: | ||
===1906-1944=== | ===1906-1944=== | ||
Zijn nazaat [[Theodore de Smeth|Theodore baron de Smeth]] (1855-1924) liet tussen 1906 en 1908 het kasteel terugrestaureren naar de vroeg-18e-eeuwse toestand en liet de ommanteling verwijderen. Het was daarbij een meevaller dat men in de 18e eeuw de middeleeuwse gevels niet had weggebroken. Bepaalde onderdelen, zoals het noordwestelijke arkeltorentje, moesten echter volledig herbouwd worden; de aanzet ervan was aan de gevel nog zichtbaar. Ook werden voormalige doorgangen in de oorspronkelijke buitengevel dichtgezet en raam- en deurpartijen gewijzigd. Hierbij werden onder meer oude raamopeningen, die in een eerder stadium waren dichtgezet, weer geopend. De grote schoorstenen op het grote dak en op het dak van de 16e-eeuwse toren werden verwijderd. De vooruitstekende ingangspartij, ook nu nog aanwezig, is het enige gehandhaafde restant van de ommanteling.<ref name=referentie1>Documentatie RCE, Amersfoort</ref> | Zijn nazaat [[Theodore de Smeth|Theodore baron de Smeth]] (1855-1924) liet tussen 1906 en 1908 het kasteel terugrestaureren naar de vroeg-18e-eeuwse toestand en liet de ommanteling verwijderen. Het was daarbij een meevaller dat men in de 18e eeuw de middeleeuwse gevels niet had weggebroken. Bepaalde onderdelen, zoals het noordwestelijke arkeltorentje, moesten echter volledig herbouwd worden; de aanzet ervan was aan de gevel nog zichtbaar. Ook werden voormalige doorgangen in de oorspronkelijke buitengevel dichtgezet en raam- en deurpartijen gewijzigd. Hierbij werden onder meer oude raamopeningen, die in een eerder stadium waren dichtgezet, weer geopend. De grote schoorstenen op het grote dak en op het dak van de 16e-eeuwse toren werden verwijderd. De vooruitstekende ingangspartij, ook nu nog aanwezig, is het enige gehandhaafde restant van de ommanteling.<ref name=referentie1>Documentatie RCE, Amersfoort</ref> | ||
Zie voor meer informatie onder [[de gedaantewisselingen van het Groot Kasteel in de 20e eeuw]]. | Zie voor meer informatie onder [[de gedaantewisselingen van het Groot Kasteel in de 20e eeuw]]. | ||
===1944-heden=== | ===1944-heden=== | ||
Tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] bood baron De Smeth op het kasteel nog enige tijd gastvrijheid aan de leerlingen van de [[Huishoudschool Sancta Maria|huishoudschool]] nadat het leslokaal aan de [[Visser]] door de Duitsers was gevorderd. | Tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] bood baron De Smeth op het kasteel nog enige tijd gastvrijheid aan de leerlingen van de [[Huishoudschool Sancta Maria|huishoudschool]] nadat het leslokaal aan de [[Visser]] door de Duitsers was gevorderd. | ||
Op [[brand van 24 september 1944|24 september 1944]] werd het Groot Kasteel | Op [[brand van 24 september 1944|24 september 1944]] werd het Groot Kasteel door geallieerd vuur in puin geschoten met Armor-Piercing-granaten, om enkele zich schuil houdende SS'ers uit te schakelen. Deze granaten drongen allereerst door de muur heen, om daarna pas tot ontploffing te komen. Toen ontstond er een kasteelruïne. | ||
Bij de brand ging de volledige inboedel, die juist kort ervoor weer naar het Groot Kasteel was gebracht, verloren. Hieronder bevonden zich vermoedelijk schilderijen van Antoon van Dyck en Peter Paul Rubens. <ref>In de film [[De bevrijding van Deurne]] wordt uitvoerig ingegaan op het hoe en waarom van de beschieting | Bij de brand ging de volledige inboedel, die juist kort ervoor weer naar het Groot Kasteel was gebracht, verloren. Hieronder bevonden zich vermoedelijk schilderijen van Antoon van Dyck en Peter Paul Rubens. <ref>In de film [[De bevrijding van Deurne]] wordt uitvoerig ingegaan op het hoe en waarom van de beschieting.</ref> | ||
===Consolidatie=== | ===Consolidatie=== | ||
De [[Gemeentebestuur 1946-1949|gemeenteraad van Deurne]] besloot in haar vergadering van 30 juni 1949 tot aankoop van het kleine landgoed van | De [[Gemeentebestuur 1946-1949|gemeenteraad van Deurne]] besloot in haar vergadering van 30 juni 1949 tot aankoop van het kleine landgoed van 11 hectare en tot bestemming van openbaar wandelpark. <ref>[[Land- en Tuinbouwblad]] van zaterdag 6 mei 1950</ref>. In 1952 werd de kasteelruïne onder leiding van architect Cees Geenen geconsolideerd. Daarbij werden delen van binnenmuren gesloopt wegens bouwvalligheid, evenals een gedeelte van de oostgevel met de beide markante hoekschoorstenen. Met name de 14e-eeuwse noord- en westgevel en de gevel van de 16e-eeuwse hoektoren bleven bewaard, evenals de eetzaal op de eerste verdieping en de twee gewelfkelders onder de eetzaal. Het overige muurwerk, met name aan de zuid- en oostzijde, is nog te herkennen als muurtjes van nog geen meter hoog.<br> | ||
In 2002 vond, in opdracht van de [[gemeente Deurne]], andermaal een consolidatie van het muurwerk plaats. Hierbij werden de in 1952 dichtgemetselde venstergaten geopend en werden de natuurstenen kozijnen vervangen. Tevens werden nog aanwezige bouwsporen beter zichtbaar. | In 2002 vond, in opdracht van de [[gemeente Deurne]], andermaal een consolidatie van het muurwerk plaats. Hierbij werden de in 1952 dichtgemetselde venstergaten geopend en werden de natuurstenen kozijnen vervangen. Tevens werden nog aanwezige bouwsporen beter zichtbaar. | ||
Regel 145: | Regel 134: | ||
== Bijgebouwen, parken en tuinen == | == Bijgebouwen, parken en tuinen == | ||
Opgravingen in 1998 brachten sporen van een waterleiding onder het Haageind, en van een poortgebouw bij de brug over de gracht aan het licht. Het poortgebouw moet in de 17e eeuw zijn gebouwd onder [[Rogier van Leefdael (1617-1699)|Rogier van Leefdael]], en in de 18e eeuw onder De Smeth weer zijn afgebroken.<ref>Ouwerling. H.N., 1933. | Opgravingen in 1998 brachten sporen van een waterleiding onder het Haageind, en van een poortgebouw bij de brug over de gracht aan het licht. Het poortgebouw moet in de 17e eeuw zijn gebouwd onder [[Rogier van Leefdael (1617-1699)|Rogier van Leefdael]], en in de 18e eeuw onder De Smeth weer zijn afgebroken.<ref>Ouwerling. H.N., 1933. Geschiedenis der dorpen en heerlijkheden Deurne, Liessel en Vlierden. Helmond.</ref> Tevens werd muurwerk gevonden onder de aanpalende weg, het Haageind, en werd aangetoond dat het Haageind eens bestaan moet hebben uit één of meerdere waterlopen. | ||
Op het terrein achter het Groot Kasteel ligt het [[Dinghuis (gebouw)|Dinghuis]]. De voorganger van dit pand werd vermoedelijk als neerhof gebouwd. Die functie kan het ook nog gehad hebben toen dit pand in de 16e eeuw werd gebouwd. Vanaf de 17e eeuw was er de plaatselijke rechtbank gevestigd, waar gedingen werden gehouden. Daar is de naam van afgeleid. | Op het terrein achter het Groot Kasteel ligt het [[Dinghuis (gebouw)|Dinghuis]]. De voorganger van dit pand werd vermoedelijk als neerhof gebouwd. Die functie kan het ook nog gehad hebben toen dit pand in de 16e eeuw werd gebouwd. Vanaf de 17e eeuw was er de plaatselijke rechtbank gevestigd, waar gedingen werden gehouden. Daar is de naam van afgeleid. | ||
Regel 152: | Regel 141: | ||
== Grafkelder == | == Grafkelder == | ||
In de [[Sint-Willibrorduskerk (Deurne)|Sint-Willibrorduskerk]] van Deurne ligt een grafsteen van [[Hendrick van Doerne (15e eeuw)|Hendrick van Doerne]] (overleden in 1508) en zijn echtgenote Christina van Hemert (overleden in 1499), eigenaren van het Groot Kasteel. Hun zoon zou later heer van Deurne worden; Hendrick zelf was dat niet, evenmin als zijn vader. De grafsteen hoorde waarschijnlijk bij de in 2004 heropende grafkelder onder het hoogkoor van deze kerk, waarin de stoffelijke resten van zeventien personen werden aangetroffen. Mogelijk horen ook Hendrick en Christina zelf daarbij. De stoffelijke resten zijn inmiddels nader onderzocht. | In de [[Sint-Willibrorduskerk (Deurne)|Sint-Willibrorduskerk]] van Deurne ligt een grafsteen van [[Hendrick van Doerne (15e eeuw)|Hendrick van Doerne]] (overleden in 1508) en zijn echtgenote [[Christina van Hemert]] (overleden in 1499), eigenaren van het Groot Kasteel. Hun zoon zou later heer van Deurne worden; Hendrick zelf was dat niet, evenmin als zijn vader. De grafsteen hoorde waarschijnlijk bij de in 2004 heropende [[grafkelder]] onder het hoogkoor van deze kerk, waarin de stoffelijke resten van zeventien personen werden aangetroffen. Mogelijk horen ook Hendrick en Christina zelf daarbij. De stoffelijke resten zijn inmiddels nader onderzocht. | ||
== Externe links == | |||
*[http://www.walhalla-deurne.nl Huidige gebruiker van de ruïne van het Groot Kasteel (met uitgebreidere historische tekst)] | |||
== | |||
* [http://www.walhalla-deurne.nl Huidige gebruiker van de ruïne van het Groot Kasteel (met uitgebreidere historische tekst)] | |||
*[http://www.missgien.net/project0/archief/00002247.html Nieuwsbericht over de ontdekkingen in 2003] | *[http://www.missgien.net/project0/archief/00002247.html Nieuwsbericht over de ontdekkingen in 2003] | ||
*[http://www.mecanoo.nl/Default.aspx?tabid=116&DetailId=511&pcode=A142 Ontwerp van Mecanoo uit 1992] | *[http://www.mecanoo.nl/Default.aspx?tabid=116&DetailId=511&pcode=A142 Ontwerp van Mecanoo uit 1992] | ||
*[http://hustinx.x-cago.com/hustinx/index.do Foto's van het Groot Kasteel in kleur van voor de verwoesting.] | *[http://hustinx.x-cago.com/hustinx/index.do Foto's van het Groot Kasteel in kleur, van voor de verwoesting.] | ||
{{ | {{Appendix}} | ||
}} | |||
[[Categorie:Rijksmonument]] | [[Categorie:Rijksmonument]] | ||
[[categorie:kasteel]] | [[categorie:kasteel]] | ||
Regel 209: | Regel 158: | ||
|Naam=Groot Kasteel | |Naam=Groot Kasteel | ||
|Wereld=DeurneWiki_TR_Plekke_POI | |Wereld=DeurneWiki_TR_Plekke_POI | ||
|Plaatje= | |Plaatje=27.636.JPG | ||
|Lokatie=51.469836,5.802931 | |Lokatie=51.469836,5.802931 | ||
}} | }} |