Hendricus van de Mortel (1827-1884)

Hendricus van de Mortel
Foto: collectie Archief van de Nederlandse provincie van de orde der Minderbroeders Capucijnen
Persoonsinformatie
Volledige naam	Hendricus van de Mortel
Roepnaam	Broeder Valenus
Geboorteplaats	Deurne
Geboortedatum	10 april 1827
Overl.plaats	Tilburg
Overl.datum	11 oktober 1884
Beroep(en)	geestelijke, architect, timmerman

Broeder Valenus van Deurne.
Foto collectie Wim Jaegers.

Sterfbed.

Hendricus van de Mortel (1827-1884) was een broeder Kapucijn en architect. Hij heeft voornamelijk religieuze opdrachten gerealiseerd en verwierf onder de naam "Broeder Valenus van Deurne" bekendheid met zijn ontwerpen.

Algemeen

Hendricus werd geboren als vierde kind uit het gezin van tien kinderen van timmerman Joannes van de Mortel (1799-1872), (gedoopt (rk) te Deurne op 2 december 1799 – overleden te Deurne 6 januari 1872) en Elisabeth Fransen (1799-1867), (gedoopt (rk) te Vlierden op 13 februari 1799 - overleden te Deurne 7 februari 1867). Zijn grootvader van moeders kant Petrus Fransen (1770-1841) was burgemeester van de gemeente Vlierden.

Op 22 juni 1852 trad hij in als broeder Tertiaris te Handel in het klooster, hij was de eerste bewoner en kreeg de kloosternaam Broeder Valenus van de Mortel. Op 31 juli 1855 werd hij ingekleed bij de Orde van Minderbroeders Kapucijnen en op 31 juli 1856 werd hij geprofest.

Hij was een kundig timmerman en bekwaamde zich tot architect en combineerde dit leven als architect met het kloosterleven en verwierf grote bekendheid onder de naam "Broeder Valenus van Deurne". Hij vestigde zich in Tilburg in de nieuwe communiteit op 26 april 1882.

Zijn oeuvre

Bij verdere nieuwe stichtingen was hij de bouwmeester van de provincie en werd hij belast met de bouw van verschillende kloosters:

België

• Klooster en kerk der Kapucijnen in de Sint-Clarastraat in Brugge (1869)
• Klooster van de paters Kapucijnen aan de Boeveriestraat in West-brugge in (1871)

Nederland

• Kapucijnenklooster/kerk/werkhuizen aan de Korvelseweg 165-167 in Tilburg. De Neo-barokke kerk is vastgebouwd aan het capucijnenklooster op nummer 165. De stijl grijpt terug op die van de achttiende eeuw. De kerk is gebouwd in 1880-1882 en heeft een voor deze orde zeldzame kruisvorm.

Het plan van de te bouwen kerk met klooster was ontworpen door broeder Valenus van Deurne. Op 17 februari 1880 trof hij op de plaats persoonlijk de laatste voorbereidingen voor de start van werkzaamheden. De 21e daaropvolgende legde pater Lambertus Vicarius, de pater Provinciaal, de eerste steen.

Na ruim twee jaar, op 27 Maart 1882, werd de ziekenkapel naast de ziekenkamer door pater provinciaal ter ere van den H. Laurentius a Brundussio ingezegend en las hij er de eerste H. Mis. De 27e april zegende pater provinciaal de kerk in ter ere van O.L. Vrouw van het H. Hart en las op die dag voor de eerste maal daarin de H. Mis. De zondag daaropvolgende opende pater Gardiaan Honorius van Megen de kerk voor de openbare dienst met een toepasselijke predicatie. Het klooster van Tilburg was op de 20 april 1882 klaar.

• Klooster + kerk te Slikgat

Overlijden en begrafenis

De eerste die in het klooster te Tilburg stierf was de bouwmeester Broeder Valenus van Deurne zelf. Hij werd door een ernstige ziekte getroffen waaraan hij op 11 oktober 1884 op 57-jarige leeftijd in het klooster overleed. Op 13 oktober werd hij als eerste op het pandhof aan het klooster te Tilburg begraven.

Bronnen

• Archief van de Nederlandse provincie van de orde der Minderbroeders Capucijnen
• Nieuwe Tilburgse Courant van zondag 19 oktober 1884
• Nieuwe Tilburgse Courant van zaterdag 30 april 1932