U steunt de heemkundekring door lid of vriend te worden.
Iedere eerste maandag- en woensdagochtend van de maand van 10 tot 12 uur kunt u ons bezoeken in het heemhuis.

Belgische vluchtelingen

Uit DeurneWiki, de historische encyclopedie voor groot-Deurne.
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

De Belgische vluchtelingen die gedurende de Eerste Wereldoorlog in Deurne verbleven, waren voornamelijk bij particulieren gehuisvest.


Toen op 4 augustus 1914 België werd aangevallen door Duitsland kwam meteen een vluchtelingenstroom richting Nederland op gang. Maar de grote uittocht naar het noorden was er bij de val van Antwerpen op 10 oktober 1914. Op 23 augustus en 7 september 1914 kon burgemeester Laan nog melden dat er in Deurne geen Belgische vluchtelingen aanwezig waren. Op 8 oktober, dus twee dagen voor de val van Antwerpen, kreeg hij van de commissaris van de koningin het volgende telegram:

Wil onverwijld nagaan welke openbare handels- of andere gebouwen in uwe gemeente kunnen worden gebezigd voor tijdelijke onderbrenging Belgische vluchtelingen, kosten onderbrenging komen rijksrekening, Minister Binnenlandsche Zaken acht gewenscht dat rustige elementen zooveel mogelijk ter plaatse worden geholpen en beraamt maatregelen tot overbrenging van anderen in kampen, wil uitslag van uw onderzoek met aantal in uwe gemeente nog onder te brengen personen liefst nog heden mij seinen casu quo na overleg met plaatselijk steuncomité en met militaire autoriteit in uwe gemeente.

Op de achterzijde van dit telegram tekende burgemeester Laan aan: Er zouden in genoemde gebouwen een honderdtal tijdelijk kunnen geplaatst worden. Blijkbaar was dat ook het antwoord dat hij terugstuurde want de volgende dag kreeg hij per telegram te horen dat er 100 Belgische vluchtelingen naar Deurne zouden worden gestuurd en dat dag en uur van aankomst nog nader zouden worden bericht.
In de vroege ochtend van 10 oktober stuurde de burgemeester van Roosendaal een telegram naar Deurne, waarin hij meedeelde dat daar om half elf 's morgens een trein met vluchtelingen zou vertrekken en dat er in Deurne 100 zouden uitstappen. De Deurnese burgemeester wilde zich blijkbaar grondig voorbereiden want hij stuurde een telegram terug met de vraag hoeveel mannen, vrouwen en kinderen Deurne te verwachten had. Het begrijpelijke antwoord vanuit Roosendaal, waar men andere zorgen had, luidde: Gevraagde opgave is bij transporteeren van veertigduizend vluchtelingen niet te geven. Hoeveel vluchtelingen er precies in Deurne verbleven hebben is niet bekend. Op 26 oktober 1914 waren er in Deurne 32 Belgische vluchtelingen gehuisvest, 24 bemiddelde en 8 onbemiddelde. Uit een enquete die later gehouden werd, blijkt dat het grootste aantal vluchtelingen, dat op één dag in Deurne arriveerde 56 bedroeg, dat de houding van de Deurnese bevolking zeer hartelijk was en dat op drie na alle vluchtelingen bij familie of kennissen waren ondergebracht. Op 5 november 1914 verbleven nog 18 vluchtelingen in Deurne.

Lijst van in Deurne opgenomen Belgische vluchtelingen eind 1914, ondergebracht in Deurne
Opgenomen bij burgemeester Klaas Laan, in huize Nicopola aan de Stationslaan
Zijn vrouw was geboortig van Antwerpen:
Maria Philomena van Bladel, weduwe van Breen z.b. 61 jr. Borgerhout
Joannes Augustinus van Breen z.b. 36 jr. Borgerhout
Joanna Maria van Breen z.b. 34 jr. Borgerhout
Maria Elisabeth van Breen Borgerhout
Maria Leopoldina van Breen z.b. 32 jr. Borgerhout
Opgenomen bij Elisabeth Keunen, Haageind
Ze had in Antwerpen als dienstmeid gewerkt:
Josepha Philomena Geudens, wed. J.C. Janssens wasvrouw 46 jr. Bouchout
Constantina Ludovica Janssens 14 jr. Bouchout
Joannes Josephus Janssens 11 jr. Bouchout
Augustinus Franciscus Janssens 10 jr. Bouchout
Maria Theresia Janssens 8 jr. Bouchout
Opgenomen bij Arnoldus van Loon
in huize Sonneweelde aan de Stationslaan 11:
Louise Frederika van Loon, wed. Jacques Hubert Bongaerts (Nederl. nationaliteit) z.b. 50 jr. Foos Wepion bij Namen
Charles Poullien z.b. 36 jr. Foos Wepion bij Namen
Opgenomen bij August Peerbooms, Markt 10
Lourentius Peeters ledervergulder 36 jr. Borgerhout
Joanna Theresia Lestiboudois z.b. 37 jr. Borgerhout
Maria Theresia Ludovicus Peeters z.b. 11 jr. Borgerhout
Joanna Josepha Peeters z.b. 9 jr. Borgerhout
Maria Catharina van den Nouwelant 60 jr. z.b. Borgerhout.
Opgenomen bij Godefridus Beekers, Stationsstraat 44
Zijn grootvader was Belg:
Anna Maria van Eijk, echtgenote van J.J. Moens z.b. 32 jr. Antwerpen.[1]
Opgenomen bij de weduwe van kantonrechter F.W. van den Dungen
in huize Sint-Wilbertshove aan de Stationsstraat:
Eugenia Maria Francisca de Kepper, wed. Delen z.b. 41 jaar niet ingevuld
Maria Eugenia Ludovica Delen 15 jr. niet ingevuld
Marth Maria Claire Delen 13 jr. niet ingevuld
Jean Gerard Joseph Delen 12 jr. niet ingevuld
André Louis Joseph Hyacinth Delen 10 jr. niet ingevuld
Opgenomen bij de vroedvrouw P.E. Keijzers-van Vlorop. Stationsstraat 16:
Franciscus Horemans winkelier 60 jr. Antwerpen
Maria Huberta van Vlorop z.b. 58 jr. Antwerpen
Maria Sophia Ludovica Horemans z.b. 38 jr. Antwerpen
Elisabeth Joanna Horemans z.b. 28 jr. Antwerpen
Margaretha Josephina Horemans z.b. 18 jr. Antwerpen
Opgenomen bij notaris E.J.J.M. de Leeuw, Stationslaan 6
Zijn vrouw was een Belgische.:
Maria Velghe, echtgen. van Van Vijve z.b. 22 jr. Caulille
Marie Claire van Vijve 3 mnd. Caulille
Agnes de Jong z.b. 17 jr. Caulille
Opgenomen bij de weduwe J. van Warenburg, Stationsstraat:
Jan Frans Kusters tolbeambte 43 jr. Antwerpen
Maria Catharina Verniers z.b. 38 jr. Antwerpen
Franciscus Johannes Cornelius Kusters 7 jr. Antwerpen.[2]

Belgische vluchtelingen die in Deurne bleven[bewerken | brontekst bewerken]

Niet alle Belgische vluchtelingen keerden direct na de oorlog terug naar hun vaderland. In januari 1922 verbleven er nog vijf Belgische kinderen in Deurne, waarschijnlijk waren ze allen door of tijdens de oorlog wees of halfwees geworden. De pleegouders wilden, zo meldde de burgemeester van Deurne aan de minister van Binnenlandse Zaken, wel voor de kinderen blijven zorgen en beschouwden die als hun eigen kind en voedden ook als zodanig op.[3]

Het betrof de volgende kinderen:


Bronnen, noten en/of referenties
  1. Haar zoontje Petrus Joannes Moens, genaamd Pierre, 11 jaar oud, is bij het vluchten verloren geraakt. Tevens is zij op zoek naar haar man die als soldaat is ingedeeld bij het 9e linieregiment forteresse 5.4, en naar Helena Beekers, wed. van Eijk, uit Antwerpen.
  2. RHCe Archief gemeentebestuur Deurne toegang 13180 inv.nr. 113/107.
  3. RHCe Archief gemeentebestuur Deurne toegang 13180 inv.nr. 113/107, brief van 14 januari 1922.