Nicolaas Smits (voor 1630-1698)

Nicolaas Smits
.
Persoonsinformatie
Volledige naam	Nicolaas Smits
Geboorteplaats	Vlierden
Geboortedatum	voor 1630
Overl.plaats	Deurne
Overl.datum	6 januari 1698
Beroep(en)	pastoor van Vlierden, pastoor van Deurne

Tijdens het pastoraat van Nicolaas Smits in Vlierden van 1681 tot 1684 werd daar een nieuwe schuurkerk gebouwd, ongeveer op de plaats waar nu café Thijssen is. Hij mag beschouwd worden als de eerste pastoor van Vlierden na de afscheiding van de parochie Deurne.

Naar een zelfstandige parochie

Toen na 1672 de Fransen weer uit ons land vertrokken waren en de katholieken wat meer godsdienstvrijheid kregen, bleef pastoor Jacobs aanvankelijk in Vlierden wonen en er zijn pastorale werkzaamheden verrichten. Wellicht wilde hij niet in aanvaring komen met de protestantse Deurnese heer Rogier van Leefdael en stond hij liever onder bescherming van de katholieke Vlierdense vrouwe Johanna Elisabeth Pieck van Tienhoven.

Rond 1678 werd duidelijk dat de politieke situatie voor pastoor Jacobs in Deurne zodanig stabiel was dat hij niet langer hoefde te vrezen voor tegenwerking van Rogier van Leefdael en keerde hij terug naar Deurne. Daar eenmaal gevestigd weigerde hij nog langer om in Vlierden erediensten te houden en sacramenten toe te dienen. Ook was hij niet bereid om er een plaatsvervanger aan te stellen.

Was dat de dank die de Vlierdenaren kregen voor de jarenlange gastvrijheid die ze geboden hadden aan pastoor Jacobs? Vele jaren hadden de Vlierdense parochianen in hun eigen schuurkerk hun kinderen zien dopen, huwelijksinzegeningen gevierd en afscheid van de doden genomen. En nu verbood pastoor Jacobs zelfs dat in de Vlierdense schuurkerk het hoogfeest van Pasen werd gevierd. Nog woedender werden de Vlierdenaren toen pastoor Jacobs ook nog fikse geldbedragen, waarvan hij de hoogte naar eigen willekeur bepaalde, eiste van de Vlierdenaren voor huwelijksinzegeningen en toediening van de laatste sacramenten. De Vlierdenaren beklaagden zich erover dat ze vanwege zulke boetes soms niet in staat waren om op de geplande datum in het huwelijk te treden. Sommigen zouden daardoor zelfs het sacrament der stervenden hebben moeten ontberen.

Hoe anders is het beeld van pastoor Jacobs, dat de Vlierdenaren ons rond 1685 in hun memoriebrief gaven dan hetgeen mr. Anton Roothaert, in navolging van Ouwerling, ons voorhoudt in zijn historische roman Die Verkeerde Weereldt.

De Vlierdenaren zochten en vonden, met medewerking en mogelijk zelfs op verzoek van de vrouwe van Vlierden, een argument om aan de tirannie van de geldzuchtige pastoor Jacobs te ontkomen. Er gold namelijk nog steeds een plakkaat dat de ingezetenen verbood om buiten het eigen rechtsgebied godsdienstoefeningen bij te wonen of uit te oefenen.
Als de pastoor de Vlierdenaren verplichtte om in Deurne ter kerke te gaan dan moesten zij daarvoor het Vlierdense rechtsgebied overschrijden en zij begingen daarmee een overtreding die bestraft zou kunnen worden met een boete van 25 gulden! En wilde pastoor Jacobs, wiens gedrag men in Vlierden meer dan zat was, in Vlierden de mis op komen dragen dan riskeerde ook hij beboeting door de Vlierdense drossaard. De oplossing die gevraagd werd om uit de problemen te komen was simpel: maak van Vlierden een zelfstandige parochie!

Aanstelling pastoor Smits

Deze netelige toestand trok de aandacht van de toenmalige kerkvoogd monseigneur Houbraken, apostolisch vicaris van het bisdom 's-Hertogenbosch. Deze loste snel de moeilijkheden op door op 15 mei 1681 een afzonderlijke dienstdoende priester te benoemen voor de Vlierdense parochie. Hij benoemde Nicolaus Smits die tot aan de feestdag van Sint-Jan 1684 parochieherder bleef in Vlierden. Deze kreeg het voor elkaar om tijdens die korte ambtsperiode toch op kosten van de gemeente een nieuwe schuurkerk te laten bouwen. De reden van deze nieuwbouw is verder onbekend. De pastoor verklaarde herhaaldelijk en zeer uitdrukkelijk, uiteraard tot groot genoegen van zijn parochianen, dat Deurne en Vlierden van elkaar gescheiden zouden blijven.

Smits naar Deurne

Kort voor Sint-Jan 1684 overleed te Deurne pastoor Jacobs en werd pastoor Smits tot nieuwe parochieherder van Deurne benoemd. Zijn komst naar Vlierden, de afscheiding van Deurne en de bouw van de nieuwe schuurkerk had de gemeente aardig wat geld gekost en nu zou hij de Vlierdense parochie verlaten. Zijn vertrek bracht overigens wel de nodige beroering teweeg. Alle documenten en bescheiden rond de parochiescheiding met Deurne had men in Vlierden aan pastoor Smits toevertrouwd. Op zich was daar niets op tegen, temeer omdat hij beloofd had dat de afscheiding definitief zou zijn. Door de Vlierdense regenten werd Nicolaus Smits, met medeneming van alle documenten, naar Deurne vergezeld. Hij had overigens toegezegd zich niet meer met de Vlierdense zaken in te laten en verklaarde geen enkele zeggenschap meer uit te oefenen binnen de Vlierdense parochie. Men vertrouwde de vroegere parochieherder ten volle en wachtte rustig op de retourzending van alle belangrijke bescheiden. Men kwam echter bedrogen uit. Toen de documenten langer wegbleven dan verwacht, werden herhaaldelijk bemiddelingspogingen ondernomen, maar pastoor Smits bleef de teruggave pertinent weigeren. Reden daarvan zou geweest kunnen zijn dat hij de beide parochies, traditioneel met elkaar verbonden, toch uiteindelijk weer herenigd wilde krijgen, wat overigens nooit gelukt is. Zelfs met inschakeling van de toenmalige vicaris-generaal van het bisdom de heer Bassery, lukte het niet.

Pastoor Smitsstraat

Van 1963 tot 1965 was er in de pastoorswijk in de Houtenhoek een straat naar hem vernoemd. Uiteindelijk werd die betreffende straat omgedoopt in Chopinstraat.

Pastoor Verschuren werd in Vlierden de opvolger van Nicolaas Smits.