Gemeentehuis

Gemeentehuis
Sinds 1970 is het torentje voorzien van een carillon
Locatie	Markt 1, Deurne
Start bouw	1895,
Monument status	Rijksmonument
Bouwpartners
Architect	J.W. van der Putten

Dit karakteristieke gebouwtje werd, samen met het postkantoor, in 1909 opgeleverd. Het was van 1923 tot de verbouwing in 1939 het onderkomen van de de brandspuit. Bij de verbouwing van 1986 werd het helemaal afgebroken en kwam op die plaats de nieuwe hoofdingang

Uitbreiding Gemeentehuis aan de Martinetstraat met de verbouwing in 1939 naar ontwerpen van architecten Jos Deltrap en Kees van den Broek. Links was het GEB gehuisvest en rechts de veldwachterij

Avertentie mbt de aanbesteding van het huidige gemeentehuis van Deurne (naam krant onbekend)

Het gemeentehuis aan de Markt, aanvankelijk ook nog vaak "raadhuis" genoemd, werd in 1895 gebouwd en is de opvolger van het raadhuis dat naast de Sint-Willibrorduskerk stond. Het is nog een tastbaar bewijs van het feit dat de gemeente Deurne en Liessel rond 1900 een miljoenenparadijs was.

Voorgeschiedenis

Al in 1660 werd van overheidswege geadviseerd tot het bouwen van gemeentelijke raadhuizen maar in de Heerlijkheid Deurne bleef men vergaderen in een gehuurde raadkamer. Ook toen in 1755 de Leen- en Tolkamer Deurne adviseerde om een een eigen raadkamer te "timmeren" bleef men hier van mening dat zo'n actie eerder na- dan voordelig zou zijn. Op 28 juni 1800 werd in een speciaal daartoe belegde raadsvergadering besloten om toch een eigen raadhuis te bouwen. In 1805 werd het oude raadhuis naast de Sint-Willibrorduskerk opgeleverd.

Het oude raadhuis werd ten behoeve van de vergroting van de oude Markt van Deurne in 1897 afgebroken, ondanks verzoeken van de brievengaarder Willem Goossens om het pand tot postkantoor te bestemmen.

Gemeentehuis van 1895

Algemeen

Tijdens de gemeenteraadsvergadering van 16 oktober 1894 werd besloten om een nieuw gemeentehuis te bouwen. De oplevering van het gemeentehuis aan de Markt 1 stond gepland voor 15 augustus 1895 (glasdicht) en 1 november 1895 (helemaal afgewerkt).
Door diverse veranderingen die op last van de gemeenteraad werden doorgevoerd is die planning niet gehaald. Sinds april 1896 is het huidige gemeentehuis in gebruik.

Met de ingebruikname van het nieuwe gemeentehuis deed ook de gemeentebode zijn intrede.

Indeling

In 1896 bevonden zich op de begane grond de kamers van de technische ambtenaar, de gemeenteontvanger, een zaal voor algemene doeleinden, de bergplaats voor de brandspuit, de veldwachterij met vier cellen (arrestantenkamers). Op de bovenverdieping bevonden zich de raadzaal en de kamers van de gemeentebode, van de burgemeester, de secretaris, de secretarie (11,22 x 6m groot, waaronder de afdeling burgerlijke stand en bevolking en het archief). In 1895 telde Deurne ruim 6000 inwoners en het gemeentehuis van Deurne overtrof in grootte dat van iedere gemeente in de onmiddellijke omgeving.

Verbouwingen en aanpassingen

1898

Reeds in 1898 werd de raadzaal in een nieuw jasje gestoken. Er werd door Franciscus Rooijakkers, met 4117,= opnieuw de laagste inschrijver, een wandbetimmering aangebracht. Voor een intern schilderwerk werd een ontwerp gevraagd van de bekende decoratieschilder Th. Hermsen uit ’s-Hertogenbosch die tevens ontwerper was van de interieurschilderingen in de Sint-Willibrorduskerk te Deurne.

1907-1909

In 1907 werd in opdracht van de gemeente Deurne en Liessel het oude postkantoor ontworpen door de Deurnese architect Johan Rooijakkers, een zoon van aannemer Frans Rooijakkers die onder andere ook het gemeentehuis bouwde. Naast het postkantoor werd er een karakteristiek bijgebouw geplaatst dat de verbinding vormde tussen gemeentehuis en het postkantoor. Op 30 december 1907 startte de aanbestedingsprocedure. Op 18 januari 1908 werd de opdracht tot de bouw gegeven. In augustus 1909 werd de nieuwbouw opgeleverd. De benedenverdieping van het postkantoor en het bijgebouw werden na de verhuizing van het postkantoor in 1969 onderdeel van het gemeentehuis.

1914-1916

In deze periode werd in het gemeentehuis van Deurne een elektrische installatie aangelegd waardoor de ruimtes voorzien konden worden van elektrisch licht. Op dinsdag 13 juni 1916 om half negen 's avonds werd overgaan tot de officiële opening van het nieuwe Gemeentelijk Electriciteitsbedrijf door de ontsteking van de elektrische verlichting van de raadzaal en van de versierde kiosk op de Markt. In deze periode kwam Sjang Coopmans tijdens schilderwerkzaamheden aan het gemeentehuis door een noodlottig ongeval om het leven.

1923

In 1923 werd er centrale verwarming aangelegd. Vanaf de oplevering van gemeentehuis stond de brandspuit in een ruimte van 7.36 x 5.81 m met de ingang aan de zijde van de Schoolstraat. Bij de aanleg van de centrale verwarming verbouwde men de ruimte van de brandspuit tot ketelhuis. De brandspuit werd de brandspuit gestationeerd in het karakteristieke gebouwtje dat de verbinding vormde tussen het gemeentehuis het postkantoor.

1939

In 1939 werd een tamelijk rigoureuze ingreep doorgevoerd. Reeds in 1936 had het gemeentebestuur zich over het kleine niet praktische raadhuis beklaagd. De wil was er om er iets aan te doen, maar de tijden van het miljoenenparadijs waren voorbij waardoor de financiële middelen ontbraken. Op 5 november 1937 gaf de gemeenteraad het groene lom te gaan verbouwen. Een eerste financiële bijdrage van het werkfonds werd in juli 1938 aanvaard. Voorwaarden waren dat de betrokken arbeiders die aan de bouw verbonden waren minstens drie maanden werkloos en gedurende twee jaar in Deurne woonachtig moesten zijn. Begin 1939 werd met de verbouwing begonnen. Aannemer Josephus Hubertus Coopmans (1898-1962) werd uit 24 inschrijvers met 30.400 gulden de laagste inschrijver.

Burgemeester en wethouders hadden onder andere besloten om met de werkzaamheden aan het dak van het gemeentehuis de dakkapellen te laten repareren en alle dakornamenten te laten verwijderen zodat de onkosten konden worden teruggebracht van 4000 naar 35 gulden. Het aangezicht van het gemeentehuis werd hierdoor significant anders.

Tijdens deze verbouwing vonden de ambtenaren een tijdelijk onderkomen in enige gemeentewoningen aan de Heuvel. Als raadzaal fungeerde in die periode een der lokalen van de landbouwschool. De brandspuit was reeds in 1938 naar de Brandweerkazerne aan de Martinetstraat verhuisd. Door de verbouwing leidde er toe dat de gemeentesecretaris in het vertrek kwam waar tot dan toe de afdeling burgerlijke stand en bevolking huisvestte, de gemeenteontvanger kwam in de kamer links naast de hoofdingang. Aan de Schoolstraat kwamen ingangen voor de afdeling werklozenzorg, de veldwachterij (met cellen) en aan het eind van het pand het Gemeentelijk Electriciteitsbedrijf. De verbouwingen vonden grotendeels plaats ten tijde van de mobilisatie 1939-1940 en daarom werd er, ter bescherming tegen eventuele luchtaanvallen, ook een schuilkelder onder het gemeentehuis aangebracht. Het verbouwde gemeentehuis werd op 13 november 1939 weer in gebruik genomen. Deurne telde op dat moment ruim 12.000 inwoners.

1985-1986

• 9 februari 1979 : Kredietverlening door de gemeenteraad
• Maart 1979 startte de inventarisatiefase
• Juni 1979 werd het rapport met het programma van eisen voor een te bouwen administratiekantoor ingediend. Uit het rapport kwam de conclusie dat gestreefd moest worden naar de bouw van een administratiekantoor aan de Markt. Het voormalige postkantoor moest worden afgebroken. Gewenst was realisering van de Raadhuisstraat met winkels en woningen, het afmaken van de Schuifelenberg en de realisatie van een warenhuis als trekker tegen het administratiegebouw.
• April 1980 rondde het college haar besluitvorming af. Alles werd nu voorbereid voor een definitief raadsbesluit met als hot items het centrumplan en het centraal administratiekantoor.
• In juni 1980 werd tevens bekend dat het Algemeen Burgelijk Pensioenfonds bereid was als belegger voor het totale project op te treden.
• 23 september 1980 werd via een raadsbesluit de structuurvisie voor het centrumgebied vastgesteld en werd definitief besloten tot het bouwen van een centraal administratiekantoor aan de Markt.
• Op 19 november 1980 werd dit nog aangevuld met de definitieve keuze van het A.B.P. als belegger met daarbij het buro A.B.C. als bouwdirectie over het project. Tevens werd vastgesteld dat alles gericht moest zijn op de oplevering van de bouw op 1 januari 1986. Deze nota's werden in de raadsvergadering van 29 juni 1982 aanvaard waarmede alle zaken definitief geregeld waren om het project door het A.B.P. te laten bouwen en het van hen te huren.

De bouw zelf verliep zonder incidenten en vertragingen en volgens planning. Op 19 augustus 1983, tegelijk met de tweede nieuwbouw van de Rabobank aan de Markt 12, kon de eerste paal geslagen worden door de gedeputeerde Van der Heijden samen met de regiodirecteur van de Rabobank, de heer Bierings. Op 31 augustus 1984 volgde het hoogste punt. In de zomer van 1985 konden de eerste 62 woningen opgeleverd en in gebruik genomen worden. Op 13 november 1985 kon de Hema als trekker officieel door de burgemeester Van Genabeek geopend worden en werd het gemeentehuis als deel van dit bouwplan op 15 november officieel opgeleverd. Uiteindelijk kon op 2 december 1985 de gemeente de voordeur van haar nieuwe centrale administratiekantoor aan de Markt 1 weer openen. Met de onthulling van een een plaquette werd door de toenmalige commissaris van de koningin Dries van Agt het verbouwde gemeentehuis van de gemeente Deurne op woensdag 12 maart 1986 officieel geopend.

• 
• 
• 
• 
• 

Gemeentehuis en opening in maart 1986
Foto's collectie Ton Hartjens

2007-2008

Op 25 april 2007 werd het balkon van het gemeentehuis door een vrachtwagencombinatie van Veilig Verkeer Nederland geramd. De linker hardstenen console waarop het balkon rustte werd daarbij zwaar beschadigd en kwam op de bordestrap terecht. De totale schade bedroeg twaalf mille. Er werd een noodvoorziening getroffen. Aan de hand van een mal die gemaakt was van de originele console is een nieuwe gemaakt. Een gespecialiseerd bedrijf uit ’s Hertogenbosch heeft de restauratiewerkzaamheden op 23 september 2008 uitgevoerd..

Diversen

• De dienst openbare werken en het grondbedrijf waren langere tijd gehuisvest in een houten noodgebouw aan de Lagekerk
• De Gemeentewerf was van oudsher gevestigd op een terrein achter de Sint-Henricus Ulo maar werd later verplaatst.

Trivia

• In 1906 werd een der lokalen van het gemeentehuis afgestaan aan de fanfare en de toneelvereniging van de fanfare voor repetities.
• De zolder van het gemeentehuis werd in 1914 verhuurd voor het drogen van lindebloesem.

Literatuur

• Boek: “Van raadhuis tot gemeentehuis”, door HH RJ Jansen (streekarchivaris) en LAH Boeije (ambtenaar gemeente Deurne), december 1985.

Bronnen, noten en/of referenties