Veldheuvel

Achter het Monckenhuijs, gebouwd omstreeks 1767.

Een vooroorlogs pand in het gehucht, dat tussen 2010 en 2016 afgebroken werd.

Veldheuvel was een buurtschap in Deurne ten zuiden van de dorpskom.

Inleiding

In de buurtschap op de hoek van de huidige Liesselseweg en Fabriekstraat lagen een gasthuis (monckenhuijs), de Stakenborch (ook casteele van Veltheuvel genoemd), een Sint-Antoniuskapel en een concentratie van kleine boerderijtjes rond een brinkje of plaetse.

Opbouw

De Stakenborch en zijn plaatse

De kern van de buurtschap moet hebben bestaan uit het voornaamste huis, de Stakenborch. Vóór dat huis, later een boerderijencomplex, lag in 1832 een plaetse met brandkuil die ongeveer het terrein tussen de latere garage van Ugen (Liesselseweg 120-122-124), de kruising met de Doctor Huub van Doorneweg en het pand Doctor Huub van Doorneweg 2a besloeg. Ten zuiden daarvan, onder de huidige hoofdrijbaan van de Liesselseweg ter hoogte van Doctor Huub van Doorneweg 8, stond de Stakenborch.

Geconcentreerde bebouwing in het aangrenzende gehucht

Terwijl zich naar het zuiden, noorden en oosten het oude akkercomplex van de Deurnese Akker uitstrekte, lag westelijk van de Stakenborch het gehucht Veldheuvel dat zich hier in de late middeleeuwen moet hebben ontwikkeld. Het gehucht bestond uit enkele blokvormige kavels, omgeven door wegen. Het terrein dat nu door de Fabriekstraat achter het tankstation is omgeven, was één van die blokken. Een ander lag ten zuiden daarvan, waar nu onder meer de bedrijfshal Fabriekstraat 40-42 staat. Vanuit die wegen rond die blokken liepen wegen in westelijke richting. De Fabriekstraat, de Gerard Bildersstraat en de verdwenen Leemskuilenweg die de Leembaan met de Liesselseweg verbond zijn daar voorbeelden van. Aan die wegen, zowel binnen de blokken als langs de naar het westen weglopende wegen, lagen boerderijtjes en arbeiderswoningen. Gerard Bildersstraat 9 en 11, Gerard Bildersstraat 6, Gerard Bildersstraat 8, Paul Gabriëlstraat 9, Paul Gabriëlstraat 19, Fabriekstraat 37 en Fabriekstraat 38 waren voorbeelden daarvan. Het enige tot op heden bewaard gebleven pand van vóór 1800 in het gehucht is Fabriekstraat 41, terwijl de eertijds daar tegenover gelegen Sint-Antoniuskapel na de Vrede van Münster in 1648 werd verbouwd tot een dubbel woonhuis.

Een tweede plaatse met brandkuil

Op de plek waar de Leemskuilenweg, komend vanaf de Leembaan, zich splitste in een weg naar de Liesselseweg, een weg richting de huidige Fabriekstraat en een weg over de heide naar het zuidwesten, lag nog in 1832 een brinkje of plaetse. Net als op Vreekwijk lag ook hier op dit driehoekige pleintje een brandkuil. Die brandkuil was sinds de bouw van een huisje in het midden op de plaatse in de 18e eeuw gehalveerd. Het huisje op de plaatse was als het ware een eilandje op die plaatse, en kon aan alle zijden gepasseerd worden. De vroegere plaatse moeten we zoeken onder de huidige bedrijfspanden Paul Gabriëlstraat 9 en Paul Gabriëlstraat 19 en het onbebouwde grasveld ten zuiden daarvan. Een huisje aan de oostzijde van dit brinkje werd ook wel Aan de Israelle Boom genoemd, mogelijk een verwijzing naar een joodse begraafplaats in de omgeving.

Teloorgang van het gehucht

Al in de 18e eeuw werd de naam Veldheuvel niet veel meer gebruikt, en werd dit gehucht beschouwd als onderdeel van het Derp. Zo bestond het gehucht nog eeuwenlang aan de zuidwestzijde van de Deurnese Akker. Ten behoeve van de uitbreiding van de bedrijventerreinen Kranenmortel (oostelijk van de Liesselseweg) en Leemskuilen (westelijk van de Liesselseweg) moest de buurtschap Veldheuvel na 1960 in enkele fasen wijken. Kort na 1965 werd de kapitale boerderij Ter Eijnde, eertijds de Stakenborch, afgebroken. In 1971 volgde de voormalige kapel. Rond 1979 verdwenen ook meerdere huizen aan de toenmalige Leemskuilenweg, waar al rond 1966 het eeuwenoude huisje ter plaatse van het latere Fabriekstraat 38 was afgebroken.

Alleen het zeer waardevolle pand Fabriekstraat 39-41 (opgenomen op de Erfgoedkaart met een zeer hoge waardering), enkele vooroorlogse panden aan de Liesselseweg en enkele stukken van de vroegere wegenstructuur herinneren nu nog aan dit bijzondere middeleeuwse gehucht.

Afbeeldingengallerij

• Opnamen van 23 maart 2003
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

• Opnamen van 24 januari 2004
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Literatuur

• Spamer, Ton - Deurnese Historische Reeks - Kleine Serie nr 1 - Veldheuvel.

Bronnen, noten en/of referenties