Iedere eerste maandag- en woensdagochtend van de maand van 10 tot 12 uur kunt u ons bezoeken in het heemhuis Vanaf 1 januari 2025 wordt dat Iedere eerste maandagochtend en derde woensdagochtend van de maand. |
Sint-Paulusgroep: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
(8 tussenliggende versies door 4 gebruikers niet weergegeven) | |||
Regel 1: | Regel 1: | ||
[[Bestand:28.360.JPG|thumb | [[Bestand:28.360.JPG|thumb|400px|De oprichters van de verkennerij in Deurne: kapelaan Van Kemenade en hopman Harrie van der Burgt. Klik op het icoon voor meer informatie. <br>Foto: collectie Thea van de Mortel-van der Burgt]] | ||
[[Bestand:10.598.jpg|thumb|400px|De blokhut aan de Zandbosweg.<br>Foto: collectie gemeente Deurne]] | |||
[[Bestand:10.598.jpg | [[Bestand:18.844.jpg|thumb|400px|Scouting Deurne: de Stam. Klik op het icoon voor meer informatie.<br>Foto: collectie mevr. J. Eevers]] | ||
[[Bestand:18.844.jpg|thumb | [[Bestand:12.964.jpg|thumb|400px|Gidsen (voor), verkenners (achter), kabouter (midden) en welp (rechts). Klik op het icoon voor meer informatie. <br>Foto: collectie Ton Hartjens.]] | ||
De ''' | [[Bestand:21.569.jpg|thumb|400px|De eerste Sint-Paulusgroep voor het [[parochiehuis Rust Roest]] na de installatie in 1934. <br>Klik op het icoon voor meer informatie.<br>Foto: collectie Theo Vosmeer]] | ||
De '''Sint-Paulusgroep''' in [[Deurne]] ontving in december 1934 als 599e in Nederland haar erkenning van het Nationaal Hoofdkwartier (NHK). Reeds enkele maanden daarvoor was de groep opgericht door [[Everardus Antonius Cornelis van Kemenade (1905-1989)|kapelaan Van Kemenade]] en [[Harrie van der Burgt (1913-1979)|Harrie van der Burgt]], eerste hopman en leider van de verkennerij in Deurne. | |||
==Ontstaan== | ==Ontstaan== | ||
Scouting Deurne | Scouting Deurne droeg oorspronkelijk de naam Sint-Paulus en ressorteerde destijds onder adjunctenaat Helmond en het hoofdkwartier was op de "hooizolder" van [[Sancta Maria]] gevestigd. | ||
Het initiatief tot oprichting van de groep werd destijds genomen door kapelaan Van Kemenade en Harrie van der Burgt die [[:Bestand:TV201499.JPG|zijn brevet]] als leider gehaald had op 29 juni 1934 en voor die tijd ook al | Het initiatief tot oprichting van de groep werd destijds genomen door kapelaan Van Kemenade en Harrie van der Burgt die [[:Bestand:TV201499.JPG|zijn brevet]] als leider gehaald had op 29 juni 1934 en voor die tijd ook al actief was als leider bij de [[Jonge Wacht]]. Aalmoezenier werd kapelaan Van Kemenade, die in januari 1937 werd opgevolgd door [[Matheus Dominicus Lam|kapelaan Lam]]. Groepsleider en eerste hopman werd Harrie van der Burgt. | ||
Vaandrig werd [[Pieter Josephus van Hoek (1917-1986)|Piet van Hoek]] die in december 1935 de erkenning als assistent | Vaandrig werd [[Pieter Josephus van Hoek (1917-1986)|Piet van Hoek]] die in december 1935 de erkenning als assistent verkennersleider (AVL) ontving, een jaar later gevolgd door [[Jo Terruwe]], [[Johan Berkhout]] en [[Jan Brouwers]]. Enkele maanden later, in februari 1937 kwam de erkenning van Jan Brouwers en van Johan Berkhout echter weer te vervallen. | ||
De groep was erg actief ontplooide rondom de | De groep was erg actief en ontplooide rondom de Wereldjamboree 1937 diverse activiteiten. Rond de jaarwisseling 1935/1936 verkocht ze in Deurne 280 propagandaboeken, terwijl er in Helmond door vijf groepen 1200 werden verkocht. Voor de jamboree ontvingen ze een aantal Tsjechische deelnemers die zij tijdens de Jamboree bezochten. Na de Jamboree hield de groep een kamp in de bossen tussen Oostrum en Geijsteren. | ||
Na een half jaar waren 24 jongens lid. Het eerste onderkomen werd de zolder van het voormalige kloostergebouw van [[Sancta Maria (voormalige kloostergebouwen)|Sancta Maria]] aan de [[Visser]]. Al snel werd er ook een Voortrekkersstam opgericht. Van [[pastoor Roes]] kregen de verkenners toen een beter onderdak | Na een half jaar waren 24 jongens lid. Het eerste onderkomen werd de zolder van het voormalige kloostergebouw van [[Sancta Maria (voormalige kloostergebouwen)|Sancta Maria]] aan de [[Visser]]. Al snel werd er ook een Voortrekkersstam opgericht. Van [[pastoor Roes]] kregen de verkenners toen een beter onderdak in de blokhut bij het [[Parochiehuis Rust Roest|patronaat Rust Roest]]. | ||
==Krantenverslag== | ==Krantenverslag== | ||
Regel 20: | Regel 22: | ||
:''De katholieke Verkenners Sint Paulusgroep. - 't Is Driekoningen Zondag. Somber drijven de zwarte wolken langs het luchtruim, alsof ze dadelijk alles met een stortvloed willen overgieten. Toch zien we hier en daar menschen gehuld in mantel en overjas hun schreden richten naar "Sancta Maria". Ze zijn vergezeld van een jongen, die wel vooruit zou willen stormen en het uitbazuinen "ik word vandaag verkenner!" Met een koortsachtig tempo is er de laatste weken aan den "hooizolder" gewerkt, want immers, dat moest het hoofdkwartier worden. Tegen den muur zien we een open haard gebouwd, waar een compleet stel oude haard-spullen weer in zijn oude eer hersteld is. De groote kale muren zijn met een mooi gekleurde stof bespannen, terwijl met de lambrizeering van berkenhout begonnen is. Als we een tiental meters verder gaan, zien we een eenvoudige, doch mooie leiderskamer, welke geheel met eigen gemaakte meubels is aangekleed. Om 4 uur zijn alle ouders en verdere genoodigden aanwezig en heet Hopman van den Burgt alle aanwezigen hartelijk welkom. Eerst nadat enkele spelen zijn gedaan worden de lampen gedoofd en werpt het haardvuur zijn fantastisch licht over de aanwezigen, bijgestaan door het zwakke licht van de antieke "Snotneus". Daarna zegende Aalmoezenier v. Kemenade het kampvuur en wijdde de insignes. Intusschen was de groote plechtigheid van den avond aangebroken, n.l. de eerste vier Verkenners zullen worden geïnstalleerd . Elk dezer vroeg den zegen van Aalmoezenier en legde de belofte af, waarna hem de insignes werden opgespeld. Aalmoezenier van Kemenade wist een treffend woordje tot hen te spreken en vele waren nog onder den invloed van het gezegde, toen Hopman van den Heuvel uit Helmond, die als kampvuurleider optrad, het woord overnam. Toen de aanwezigen nog door de geïnstalleerden waren getracteerd (waarbij ook de worstebroodjes van den Z.E. Heer Pastoor goed smaakten) werd nog een laatste lied gezongen en een laatste groet gebracht, waarna allen in gezellige stemming huiswaarts keerden'' | :''De katholieke Verkenners Sint Paulusgroep. - 't Is Driekoningen Zondag. Somber drijven de zwarte wolken langs het luchtruim, alsof ze dadelijk alles met een stortvloed willen overgieten. Toch zien we hier en daar menschen gehuld in mantel en overjas hun schreden richten naar "Sancta Maria". Ze zijn vergezeld van een jongen, die wel vooruit zou willen stormen en het uitbazuinen "ik word vandaag verkenner!" Met een koortsachtig tempo is er de laatste weken aan den "hooizolder" gewerkt, want immers, dat moest het hoofdkwartier worden. Tegen den muur zien we een open haard gebouwd, waar een compleet stel oude haard-spullen weer in zijn oude eer hersteld is. De groote kale muren zijn met een mooi gekleurde stof bespannen, terwijl met de lambrizeering van berkenhout begonnen is. Als we een tiental meters verder gaan, zien we een eenvoudige, doch mooie leiderskamer, welke geheel met eigen gemaakte meubels is aangekleed. Om 4 uur zijn alle ouders en verdere genoodigden aanwezig en heet Hopman van den Burgt alle aanwezigen hartelijk welkom. Eerst nadat enkele spelen zijn gedaan worden de lampen gedoofd en werpt het haardvuur zijn fantastisch licht over de aanwezigen, bijgestaan door het zwakke licht van de antieke "Snotneus". Daarna zegende Aalmoezenier v. Kemenade het kampvuur en wijdde de insignes. Intusschen was de groote plechtigheid van den avond aangebroken, n.l. de eerste vier Verkenners zullen worden geïnstalleerd . Elk dezer vroeg den zegen van Aalmoezenier en legde de belofte af, waarna hem de insignes werden opgespeld. Aalmoezenier van Kemenade wist een treffend woordje tot hen te spreken en vele waren nog onder den invloed van het gezegde, toen Hopman van den Heuvel uit Helmond, die als kampvuurleider optrad, het woord overnam. Toen de aanwezigen nog door de geïnstalleerden waren getracteerd (waarbij ook de worstebroodjes van den Z.E. Heer Pastoor goed smaakten) werd nog een laatste lied gezongen en een laatste groet gebracht, waarna allen in gezellige stemming huiswaarts keerden'' | ||
Afgaande op bronnen van het diocees Den Bosch kwam de groep eind 1937 stil te liggen terwijl de verkennerij in 1941 officieel door de Duitse bezetters verboden werd. | |||
Afgaande op bronnen van het diocees Den Bosch | |||
==[[Heroprichting Jeugdverenigingen Deurne|Heroprichting]]== | ==[[Heroprichting Jeugdverenigingen Deurne|Heroprichting]]== | ||
De groep werd na de [[Tweede Wereldoorlog]] pas weer nieuw leven ingeblazen. Harrie van der Burgt had toen reeds afscheid genomen en vaandrig Piet van Hoek werd bevorderd tot hopman en op 22 februari 1959 zelfs tot | De groep werd na de [[Tweede Wereldoorlog]] pas weer nieuw leven ingeblazen. Harrie van der Burgt had toen reeds afscheid genomen en vaandrig Piet van Hoek werd bevorderd tot hopman en op 22 februari 1959 zelfs tot erehopman. Tevens werd onder leiding van [[Maria Petronella Wessing (1912-1998)|Ria Wessing]], begonnen met een groep Welpen. | ||
Van het geld dat een fancy fair had opgebracht werd een stamhut met de merkwaardige naam [[Stamhut La Forêt| La Forêt]] gebouwd aan de [[Zandbosweg]] waar nu de straten [[Kuilheuvel]], [[Kreienheuvel]] en [[Vriezenkamp]] liggen. Op 23 april 1945 | Van het geld dat een fancy fair had opgebracht werd een stamhut met de merkwaardige naam [[Stamhut La Forêt|La Forêt]] gebouwd aan de [[Zandbosweg]] waar nu de straten [[Kuilheuvel]], [[Kreienheuvel]] en [[Vriezenkamp]] liggen. Op 23 april 1945, Sint-Jorisdag, de patroon van de verkenners, werd de nieuwe stamhut na de H. Mis in gebruik genomen. De hele dag werd verder gewijd aan een trektocht die 's avonds eindigde met een Joris-kampvuur in het [[Zandbos]]<ref>[[Deurnesche Courant]] van vrijdag 27 april 1945</ref>. | ||
De blokhut moest plaatsmaken voor de verdere ontwikkeling van de [[Heilige Geestparochie]]. Op het bijbehorende terrein stond ook de schutsboom van het [[Sint-Antonius Abtgilde]], die moest | De blokhut moest plaatsmaken voor de verdere ontwikkeling van de [[Heilige Geestparochie]]. Op het bijbehorende terrein stond ook de schutsboom van het [[Sint-Antonius Abtgilde]], die eveneens verplaatst moest worden. | ||
==Gidsen== | ==Gidsen== | ||
In het begin was de verkennerij alleen bedoeld voor jongens, maar in 1946 werd al snel de vrouwelijke tegenhanger opgericht de [[Gidsenbeweging Deurne]] (Gidsengroep H. Theresia). | In het begin was de verkennerij alleen bedoeld voor jongens, maar in 1946 werd al snel de vrouwelijke tegenhanger opgericht de [[Gidsenbeweging Deurne]] (Gidsengroep H. Theresia). | ||
[[Johanna Lamberdina van den Broek (1927)|Annie van den Broek]] en | [[Johanna Lamberdina van den Broek (1927)|Annie van den Broek]] en Ria Goossens waren hiervan de initiatiefnemers. Zij kregen een eerste onderkomen in de kelder van het toenmalige patronaat en verhuisden eerst naar het voormalige klooster Sancta Maria en daarna naar de zolder van de [[Sint-Annaschool]]. | ||
==Fusie== | ==Fusie== | ||
In 1974 fuseerden de twee verenigingen bij de viering van het veertigjarig bestaan en kon Scouting Deurne naar een nieuwe blokhut aan de [[Albert Schweitzerstraat]], waar men nog steeds verblijft. De Deurnese scouts verhuisden januari 2003 nog tijdelijk naar het oude politiepand aan de [[Hogeweg]] vanwege een verbouwing aan | In 1974 fuseerden de twee verenigingen bij de viering van het veertigjarig bestaan en kon Scouting Deurne naar een nieuwe blokhut aan de [[Albert Schweitzerstraat]], waar men nog steeds verblijft. De Deurnese scouts verhuisden januari 2003 nog tijdelijk naar het oude politiepand aan de [[Hogeweg]] vanwege een verbouwing aan de [[Muggenhoek (Deurne)|Muggenhoek]]. | ||
==Huidige Groepen== | ==Huidige Groepen== | ||
Regel 62: | Regel 51: | ||
In 2010 beschikte Scouting Deurne over twee locaties: | In 2010 beschikte Scouting Deurne over twee locaties: | ||
* | *[[Scoutcentrum De Muggenhoek]] aan de [[Albert Schweitzerstraat]]. | ||
*Kampeerterrein [[Het Uilenbos]] aan de [[Suezlaan]] in de [[Walsberg]] | *Kampeerterrein [[Het Uilenbos]] aan de [[Suezlaan]] in de [[Walsberg]]. | ||
==Jubileum== | ==Jubileum== | ||
Scouting Nederland | Scouting Nederland bestond in 2010 honderd jaar en Deurne 75 jaar. In verband met deze jubilea werd er in het voorjaar 2010 een tentoonstelling ingericht in de [[Bibliotheek (Openbare)|openbare bibliotheek]], verzorgd door [[Petro Leijsten]] en in het [[heemhuis]] van [[Deurne]], verzorgd door [[Ramon van den Berk]]. | ||
Deze tentoonstelling liet een stukje geschiedenis zien van Scouting Nederland en Scouting Deurne; zoals insignes, prentbriefkaarten, speldjes, krantenknipsels, uniformonderdelen, scoutingsouvenirs en niet te vergeten boeken.<ref> | Deze tentoonstelling liet een stukje geschiedenis zien van Scouting Nederland en Scouting Deurne; zoals insignes, prentbriefkaarten, speldjes, krantenknipsels, uniformonderdelen, scoutingsouvenirs en niet te vergeten boeken.<ref>De feiten met betrekking tot de oprichting werden daar onjuist weergegeven. Ook de publicaties, die naar aanleiding van de tentoonstelling in de media verschenen, gaven een onjuist beeld van de feitelijke geschiedenis. Piet van Hoek werd als oprichter geafficheerd terwijl de nationale archieven van de Scouting Nederland hier heel duidelijk over zijn en kapelaan Van Kemenade en Harrie van der Burgt als oprichters beschrijven.</ref> | ||
= | {{Appendix|2= | ||
* Archief van Nationaal Hoofdkwartier (NHK) van de Scoutingorganisatie | |||
*[http://www.scoutingdeurne.nl/ Officiële website van Scouting Deurne] | *[http://www.scoutingdeurne.nl/ Officiële website van Scouting Deurne] | ||
*[http://100jaar.scouting.nl/ Officiële website van Scouting Nederland] | *[http://100jaar.scouting.nl/ Officiële website van Scouting Nederland] | ||
---- | |||
{{references}} | |||
}} | |||
{{ | |||
[[categorie:scouting]] | [[categorie:scouting]] | ||
[[Categorie:Tentoonstelling van de heemkundekring]] | [[Categorie:Tentoonstelling van de heemkundekring]] |
Huidige versie van 4 mei 2017 om 22:28
De Sint-Paulusgroep in Deurne ontving in december 1934 als 599e in Nederland haar erkenning van het Nationaal Hoofdkwartier (NHK). Reeds enkele maanden daarvoor was de groep opgericht door kapelaan Van Kemenade en Harrie van der Burgt, eerste hopman en leider van de verkennerij in Deurne.
Ontstaan[bewerken | brontekst bewerken]
Scouting Deurne droeg oorspronkelijk de naam Sint-Paulus en ressorteerde destijds onder adjunctenaat Helmond en het hoofdkwartier was op de "hooizolder" van Sancta Maria gevestigd.
Het initiatief tot oprichting van de groep werd destijds genomen door kapelaan Van Kemenade en Harrie van der Burgt die zijn brevet als leider gehaald had op 29 juni 1934 en voor die tijd ook al actief was als leider bij de Jonge Wacht. Aalmoezenier werd kapelaan Van Kemenade, die in januari 1937 werd opgevolgd door kapelaan Lam. Groepsleider en eerste hopman werd Harrie van der Burgt.
Vaandrig werd Piet van Hoek die in december 1935 de erkenning als assistent verkennersleider (AVL) ontving, een jaar later gevolgd door Jo Terruwe, Johan Berkhout en Jan Brouwers. Enkele maanden later, in februari 1937 kwam de erkenning van Jan Brouwers en van Johan Berkhout echter weer te vervallen.
De groep was erg actief en ontplooide rondom de Wereldjamboree 1937 diverse activiteiten. Rond de jaarwisseling 1935/1936 verkocht ze in Deurne 280 propagandaboeken, terwijl er in Helmond door vijf groepen 1200 werden verkocht. Voor de jamboree ontvingen ze een aantal Tsjechische deelnemers die zij tijdens de Jamboree bezochten. Na de Jamboree hield de groep een kamp in de bossen tussen Oostrum en Geijsteren.
Na een half jaar waren 24 jongens lid. Het eerste onderkomen werd de zolder van het voormalige kloostergebouw van Sancta Maria aan de Visser. Al snel werd er ook een Voortrekkersstam opgericht. Van pastoor Roes kregen de verkenners toen een beter onderdak in de blokhut bij het patronaat Rust Roest.
Krantenverslag[bewerken | brontekst bewerken]
In een nog onbekende krant met onbekende datum stond onderstaand krantenverslag:
- De katholieke Verkenners Sint Paulusgroep. - 't Is Driekoningen Zondag. Somber drijven de zwarte wolken langs het luchtruim, alsof ze dadelijk alles met een stortvloed willen overgieten. Toch zien we hier en daar menschen gehuld in mantel en overjas hun schreden richten naar "Sancta Maria". Ze zijn vergezeld van een jongen, die wel vooruit zou willen stormen en het uitbazuinen "ik word vandaag verkenner!" Met een koortsachtig tempo is er de laatste weken aan den "hooizolder" gewerkt, want immers, dat moest het hoofdkwartier worden. Tegen den muur zien we een open haard gebouwd, waar een compleet stel oude haard-spullen weer in zijn oude eer hersteld is. De groote kale muren zijn met een mooi gekleurde stof bespannen, terwijl met de lambrizeering van berkenhout begonnen is. Als we een tiental meters verder gaan, zien we een eenvoudige, doch mooie leiderskamer, welke geheel met eigen gemaakte meubels is aangekleed. Om 4 uur zijn alle ouders en verdere genoodigden aanwezig en heet Hopman van den Burgt alle aanwezigen hartelijk welkom. Eerst nadat enkele spelen zijn gedaan worden de lampen gedoofd en werpt het haardvuur zijn fantastisch licht over de aanwezigen, bijgestaan door het zwakke licht van de antieke "Snotneus". Daarna zegende Aalmoezenier v. Kemenade het kampvuur en wijdde de insignes. Intusschen was de groote plechtigheid van den avond aangebroken, n.l. de eerste vier Verkenners zullen worden geïnstalleerd . Elk dezer vroeg den zegen van Aalmoezenier en legde de belofte af, waarna hem de insignes werden opgespeld. Aalmoezenier van Kemenade wist een treffend woordje tot hen te spreken en vele waren nog onder den invloed van het gezegde, toen Hopman van den Heuvel uit Helmond, die als kampvuurleider optrad, het woord overnam. Toen de aanwezigen nog door de geïnstalleerden waren getracteerd (waarbij ook de worstebroodjes van den Z.E. Heer Pastoor goed smaakten) werd nog een laatste lied gezongen en een laatste groet gebracht, waarna allen in gezellige stemming huiswaarts keerden
Afgaande op bronnen van het diocees Den Bosch kwam de groep eind 1937 stil te liggen terwijl de verkennerij in 1941 officieel door de Duitse bezetters verboden werd.
Heroprichting[bewerken | brontekst bewerken]
De groep werd na de Tweede Wereldoorlog pas weer nieuw leven ingeblazen. Harrie van der Burgt had toen reeds afscheid genomen en vaandrig Piet van Hoek werd bevorderd tot hopman en op 22 februari 1959 zelfs tot erehopman. Tevens werd onder leiding van Ria Wessing, begonnen met een groep Welpen.
Van het geld dat een fancy fair had opgebracht werd een stamhut met de merkwaardige naam La Forêt gebouwd aan de Zandbosweg waar nu de straten Kuilheuvel, Kreienheuvel en Vriezenkamp liggen. Op 23 april 1945, Sint-Jorisdag, de patroon van de verkenners, werd de nieuwe stamhut na de H. Mis in gebruik genomen. De hele dag werd verder gewijd aan een trektocht die 's avonds eindigde met een Joris-kampvuur in het Zandbos[1].
De blokhut moest plaatsmaken voor de verdere ontwikkeling van de Heilige Geestparochie. Op het bijbehorende terrein stond ook de schutsboom van het Sint-Antonius Abtgilde, die eveneens verplaatst moest worden.
Gidsen[bewerken | brontekst bewerken]
In het begin was de verkennerij alleen bedoeld voor jongens, maar in 1946 werd al snel de vrouwelijke tegenhanger opgericht de Gidsenbeweging Deurne (Gidsengroep H. Theresia).
Annie van den Broek en Ria Goossens waren hiervan de initiatiefnemers. Zij kregen een eerste onderkomen in de kelder van het toenmalige patronaat en verhuisden eerst naar het voormalige klooster Sancta Maria en daarna naar de zolder van de Sint-Annaschool.
Fusie[bewerken | brontekst bewerken]
In 1974 fuseerden de twee verenigingen bij de viering van het veertigjarig bestaan en kon Scouting Deurne naar een nieuwe blokhut aan de Albert Schweitzerstraat, waar men nog steeds verblijft. De Deurnese scouts verhuisden januari 2003 nog tijdelijk naar het oude politiepand aan de Hogeweg vanwege een verbouwing aan de Muggenhoek.
Huidige Groepen[bewerken | brontekst bewerken]
Binnen Scouting Deurne is er een onderverdeling in groepen;
- Bevers, (5-7 jaar)
- Welpen, Piet van Hoek-horde (7-11 jaar)
- Welpen, Shanthi-horde, (7-11 jaar)
- Scouts, (11-14 jaar)
- Explorers, (14-17 jaar)
- Roverscouts, (17-21 jaar)
- Stam, (21> jaar)
- Plus-Scouts
In 2010 beschikte Scouting Deurne over twee locaties:
- Scoutcentrum De Muggenhoek aan de Albert Schweitzerstraat.
- Kampeerterrein Het Uilenbos aan de Suezlaan in de Walsberg.
Jubileum[bewerken | brontekst bewerken]
Scouting Nederland bestond in 2010 honderd jaar en Deurne 75 jaar. In verband met deze jubilea werd er in het voorjaar 2010 een tentoonstelling ingericht in de openbare bibliotheek, verzorgd door Petro Leijsten en in het heemhuis van Deurne, verzorgd door Ramon van den Berk. Deze tentoonstelling liet een stukje geschiedenis zien van Scouting Nederland en Scouting Deurne; zoals insignes, prentbriefkaarten, speldjes, krantenknipsels, uniformonderdelen, scoutingsouvenirs en niet te vergeten boeken.[2]
Bronnen, noten en/of referenties
|